Czujki dymu a bezpieczeństwo pożarowe w domu

Pomimo tego, że bezpośrednią przyczyną śmierci są najczęściej silnie trujące produkty spalania i rozkładu termicznego, ciągle bardzo mało popularne jest wyposażanie domów w czujki dymu, które są prostym sposobem na zniwelowanie skutków powstałego pożaru. Koszt zainstalowania czujki jest nieporównywalnie niski w stosunku do strat jakie może wyrządzić późno zauważony pożar.

Co prawda czujki dymu nie zapobiegają powstaniu pożaru, ale mogą skutecznie zaalarmować mieszkańców, o powstałym pożarze. Umożliwia to w wielu wypadkach szybką ewakuację oraz ugaszenie ognia w zarodku, dzięki czemu można znacznie ograniczyć powstałe straty. 

Świadomość, że w warunkach pożaru ryzyko utraty życia gwałtownie rośnie sprawia, że czujki dymu są bardzo powszechne na świecie. Badania w Wielkiej Brytanii i USA potwierdziły, że zastosowanie urządzeń wczesnego ostrzegania o pożarze redukuje ryzyko śmierci o 40 % i więcej.

Statystyki pożarów w zależności od miejsca powstania pokazują, że najwięcej pożarów występuje w kuchni. Także w kuchni 41 % wypadków związanych jest z obrażeniami ciała. Natomiast miejscem występowania największej ilości ofiar śmiertelnych jest pokój wypoczynkowy i jadalnia (42 %ogółu przypadków śmiertelnych). Pomimo dużej ilości pożarów w kuchni normy nie zalecają stosowania tam czujek, ze względu na dużą liczbę fałszywych alarmów. 

Na polskim rynku są dostępne czujki niezawierające materiału promieniotwórczego, które działają w oparciu o zasadę światła rozproszonego. Ich czułość jest tak zoptymalizowana, aby jak najszybciej alarmować o nadmiarze dymu. Jednocześnie czujka jest zaprogramowana tak, aby nie wywoływać fałszywego alarmu kiedy pojawi się w pomieszczeniu np. dym z papierosa. 

Czujki dzielimy na dwa rodzaje:

• autonomiczne czujki pożarowe – zasilane są baterią 9V, dzięki której bez problemu mogą pracować przez przynajmniej rok,
• czujki pożarowe zasilane sieciowo pod napięciem 12V – mają możliwość współpracy z systemami alarmowymi.

Zalecane zasady rozmieszczania czujek domowych opierają się przede wszystkim na umieszczeniu czujki w korytarzu na każdej z kondygnacji. Standardy budowlane w Wielkiej Brytanii, oraz amerykańska norma NFPA 74 (brak polskich uregulowań) wymaga, aby każdy dom jednorodzinny był wyposażony w co najmniej jedną czujkę na jedną kondygnację. Dodatkowo, czujki te muszą być połączone, aby w razie alarmu jednej wszystkie dawały sygnał do ewakuacji. 

Wymóg stosowania jednej czujki na każdą kondygnację wynika z przeprowadzenia wielu badań na podstawie których stwierdzono, że tylko takie rozwiązanie daje możliwość szybkiego poinformowania o zdarzeniu. 

Wiele ludzi decyduje się jednak na zakup tylko jednej czujki pomimo tego, że w domu jest więcej niż jedna kondygnacja. W takiej sytuacji dla bezpieczeństwa należałoby ją umieścić na wyższej kondygnacji. Między innymi z tego powodu, że będzie ona miała możliwość wykrycia pożaru zarówno na parterze jak i na wyższej kondygnacji. Z testów wynika, że bardziej prawdopodobne jest usłyszenie czujki znajdującej się na górnej kondygnacji niż na parterze. 

Jeżeli dom ma 1 kondygnację należy zainstalować pierwszą (podstawową) czujkę pożarową w korytarzu lub holu pomiędzy sypialnią a pokojem wypoczynkowym. Czujkę należy umieścić jak najbliżej pokoju wypoczynkowego. Należy upewnić się, czy będzie ona słyszalna w każdej części domu, nawet przy zamkniętych drzwiach.

W przypadku bardzo dużych domów, posiadających szeroki korytarz lub hol, jedna czujka będzie niewystarczająca. W domu, w którym znajduje się więcej niż 1 sypialnia, czujka powinna być ulokowana pomiędzy sypialniami i pokojem wypoczynkowym. 

Jeżeli dom na więcej niż 1 kondygnację najlepszym miejscem dla umieszczenia czujek dymu jest hol na parterze, w pobliżu klatki schodowej, ponieważ właśnie tam istnieje największe prawdopodobieństwo wykrycia pożaru. Druga czujka powinna być zainstalowana nad schodami w wyższej kondygnacji ponieważ pierwsza czujka mogłaby nie wykryć pożaru na 1 piętrze.

Czujki należy instalować na środku pomieszczenia, na suficie, w odległości nie większej niż 7 m od miejsca, w którym może wystąpić pożar. W przypadku, gdy czujka nie może być zamontowana na środku sufitu, można ją zamontować bliżej krawędzi ściany, jednak w odległości nie mniejszej niż 30 cm od jej krawędzi.

Czujek nie powinno się montować w miejscach, w  których występuje niska lub wysoka temperatura w porównaniu z pozostałą częścią pomieszczenia (np. świetliki w dachu, nieizolowane stropy), w łazienkach (para może powodować fałszywe alarmy), bezpośrednio nad grzejnikami, w sąsiedztwie urządzeń klimatyzowanych, wentylatorów, w miejscach występowania elementów utrudniających ruch powietrza, na bardzo wysokich stropach.

• Czujki nie zabezpieczają przed powstaniem pożaru, ale jedynie informują o jego wystąpieniu.
• Czujki powinny być zainstalowane zgodnie z instrukcją montażu, aby zapewnić im prawidłowe działanie.
• Działanie czujek powinno byś przetestowane w miejscu jej zainstalowania.
• Działanie czujek i ich zasilanie powinno być okresowo sprawdzane.
• Należy zaznajomić z sygnałem alarmowym czujki wszystkich mieszkańców domu.

Prosta instalacja i łatwa konserwacja to dodatkowe atuty przemawiające za zainstalowaniem czujki w każdym domu. W Polsce nie ma obowiązku instalowania tego typu urządzeń w domach, tak jak ma to miejsce w niektórych krajach na świecie. Należy się jednak zastanowić „czy nie lepiej zapobiegać niż później leczyć”…