Od 1 września 2020 roku homologacja pojazdu i nadzór rynku odbywają się na zmienionych zasadach. To właśnie od tego dnia zaczęło obowiązywać ogłoszone w 2018 roku Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 2018/858 w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych urządzeń technicznych przeznaczonych do takich pojazdów, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 715/2007 i (WE) nr 595/2009 oraz uchylające Dyrektywę 2007/46/WE. Tym samym Rozporządzenie nr 2018/858 w pełni zastąpiło Dyrektywę nr 2007/46/WE. Co to oznacza? Dyrektywa 2007/46 z dniem 31 sierpnia 2020 roku traci swoją moc w rozumieniu wydawania świadectw homologacji dla nowych typów pojazdów. Dla wszystkich nowych typów pojazdów homologowanych od dnia 1 września 2020 roku obowiązkowe staje się Rozporządzenie 2018/858. W odniesieniu do homologacji udzielonych przed 31 sierpnia 2020 roku tj. jeszcze zgodnie z wymaganiami określonymi przez Dyrektywę 2007/46 możliwe będą zmiany czy rozszerzenia homologacji.
Homologacja pojazdu – jakie istotne zmiany wprowadzono?
Rozporządzenie 2018/858 wprowadza zmiany w samej procedurze homologacji typu przy zachowaniu dotychczasowej podstawowej koncepcji homologacji typu. Znaczącą zmianą, powodowaną negatywnymi doświadczeniami zarówno producentów z branży motoryzacyjnej, jak i organów nadzoru, są surowsze wymagania odnośnie do nadzoru rynku dla pojazdów będących w eksploatacji wprowadzone przez Rozporządzenie 2018/858. W przypadku Rozporządzenia Ramowego wszystkie państwa członkowskie powinny podjąć środki ochronne przeciwko pojazdom niespełniającym wymagań na swoim terytorium bez oczekiwania na podjęcie działań przez organ, który wydał homologację typu.
Spośród najistotniejszych zmian można wymienić:
- wprowadzenie terminów ważności świadectw homologacji (odpowiednio dla kategorii pojazdów M1, N1 – 7 lat, a M2 i 3, oraz N2 i 3 – 10 lat);
- rozszerzenie przepisów odnośnie nadzoru rynku i spełnienia wymagań odnośnie homologacji typu;
- wprowadzenie homologacji indywidualnej pojazdu UE (dopuszczenie jednostkowe dla pojazdów specjalnych);
- od 5 lipca 2026 roku udostępnienie publiczne świadectw zgodności (CoC) każdego pojazdu w formie elektronicznej;
- zaktualizowanie wymagania odnośnie zgodności produkcji (CoP).
W art. 8 Obowiązki organów nadzoru rynku w ust. 2 ustanowiono, że: „Bez uszczerbku dla ust. 1 organy nadzoru rynku poszczególnych państw członkowskich przeprowadzają co roku co najmniej określoną minimalną liczbę badań pojazdów. Ta minimalna liczba badań dla każdego państwa członkowskiego wynosi jeden na każde 40 000 nowych pojazdów silnikowych zarejestrowanych w tym państwie członkowskim w roku poprzednim, ale nie mniej niż pięć badań. Każde badanie weryfikuje zgodność z mającymi zastosowanie aktami prawnymi wymienionymi w załączniku II”; a w ust. 3: „Organy nadzoru rynku przeprowadzające więcej niż pięć badań rocznie przeprowadzą co najmniej 20% minimalnej liczby badań w formie badań związanych z emisją zanieczyszczeń porównywalnych z badaniami przeprowadzanymi w ramach homologacji typu, obejmujących wszystkie wymogi związane z emisją zanieczyszczeń mające zastosowanie do badanego typu”.
Produkcja w branży motoryzacyjnej – na co zwrócić uwagę?
Jeżeli mowa o wymaganiach odnośnie zgodności produkcji (CoP) producenci branży motoryzacyjnej muszą być świadomi wymagań płynących ze zaktualizowanego rozporządzenia 2018/858. Rozporządzenie w załączniku IV ustanawia wymagania odnośnie procedury zgodności produkcji, która ma na celu zapewnienie zgodności wszystkich produkowanych pojazdów, układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych lub wyposażenia z homologowanym typem.
Wyróżnić tutaj należy monitorowanie systemu, nazywane CoP-Q (np. certyfikacja ISO 9001 wraz z częścią TDT w Polsce lub np.: KBA w Niemczech), oraz monitorowanie wyrobu (np. cały pojazd, komponenty) nazywane CoP-P.
Rozporządzenie 2018/858 w art. 31 ust. 1 stanowi, że: „Organ udzielający homologacji, który udzielił homologacji typu UE, podejmuje środki niezbędne do sprawdzenia, zgodnie z załącznikiem IV, w razie potrzeby we współpracy z organami udzielającymi homologacji pozostałych państw członkowskich, czy producent produkuje pojazdy, układy, komponenty lub oddzielne zespoły techniczne zgodne z homologowanym typem”. Oznacza to, że tak zwany „właściciel homologacji” jest zobowiązany, przed udzieleniem homologacji typu do udowodnienia, że jest dostępne odpowiednie wyposażenie i mogą zostać podjęte działania, w celu spełnienia wymaganych kwestii prawnych.
Dalej, w art. 31 ust. 3 i 4, ustanowiono, że: „Organ udzielający homologacji, który udzielił homologacji typu UE, podejmuje niezbędne środki w celu sprawdzenia, w razie potrzeby we współpracy z organami udzielającymi homologacji pozostałych państw członkowskich, czy ustalenia, o których mowa w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, są wciąż odpowiednie, tak aby pojazdy, układy, komponenty lub oddzielne zespoły techniczne znajdujące się w produkcji nadal odpowiadały homologowanemu typowi, a świadectwa zgodności były nadal zgodne z art. 36 i 37.
W celu zweryfikowania, czy pojazd, układ, komponent lub oddzielny zespół techniczny jest zgodny z homologowanym typem, organ udzielający homologacji, który udzielił homologacji typu UE, podejmuje wszelkie niezbędne środki w celu przeprowadzenia sprawdzeń lub badań wymaganych do celów homologacji typu UE na próbkach pobranych u producenta, w tym również w zakładzie produkcyjnym. Zgodnie z załącznikiem IV, organ udzielający homologacji podejmuje niezbędne środki w celu przeprowadzania takich sprawdzeń lub badań z częstotliwością określoną w aktach prawnych wymienionych w załączniku II, lub jeżeli akty te nie przewidują określonej częstotliwości, nie rzadziej niż co trzy lata”.
Powyższe regulacje oznaczają, że „właściciel homologacji” musi w zdefiniowanych odstępach czasu przeprowadzić odpowiednie kontrole, aby zapewnić, że pojazdy, układy, części lub oddzielne zespoły techniczne nadal spełniają wymagania prawne, lub są zgodne z zatwierdzonym stanem. Organ, który udzielił homologacji danego typu, może w dowolnym czasie w każdym zakładzie produkcyjnym skontrolować stosowane procedury kontroli zgodności produkcji.
Natomiast art. 31 w ust. 7 stanowi, że: „W przypadku gdy organ udzielający homologacji, który udzielił homologacji typu UE stwierdza, że producent nie produkuje już pojazdów, układów, komponentów lub oddzielnych zespołów technicznych zgodnie z homologowanym typem lub z wymogami niniejszego rozporządzenia, lub stwierdza, że świadectwa zgodności przestały być zgodne z art. 36 i 37, chociaż produkcja jest kontynuowana, podejmuje środki niezbędne do zapewnienia właściwego stosowania ustaleń dotyczących zgodności produkcji lub cofa homologację typu. Organ udzielający homologacji może podjąć decyzję o wprowadzeniu wszystkich niezbędnych środków ograniczających zgodnie z rozdziałem XI”.
Wedle tego zapisu, jeśli właściciel homologacji stwierdzi niezgodności np. przekroczenie wartości granicznej lub nieprzestrzeganie innych wytycznych, wówczas musi on niezwłocznie wdrożyć działania korygujące i zapobiegawcze. Może to prowadzić do kampanii nawrotowych. W takim przypadku należy poinformować organ udzielający homologacji.
W odpowiedzi na zmiany w branży motoryzacyjnej dotyczące zgodności produkcji oraz wobec konieczności dostosowania się do nowych wymogów warto rozważyć szkolenia podnoszące kwalifikacje kadry, a także sięgnąć po specjalistyczne opracowania.
Na koniec warto wspomnieć, że 27 listopada 2019 roku, zostało opublikowane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/2144, które będzie stosowane od 6 lipca 2022. Zainteresowanych tym, co dalej będzie się zmieniać w kwestii homologacji pojazdów i nadzoru rynku, zapraszamy do lektury nowego rozporządzenia. Można je znaleźć na stronie www.eur-lex.europa.eu.
Autor:
Konrad Kubieniec
Trener/Konsultant/Auditor
