Różnorodność to nie tylko wyzwania, ale przede wszystkim ogromna szansa dla firmy. Zdając sobie z tego sprawę, coraz więcej pracodawców wdraża odpowiednie narzędzia zarządzania różnorodnością w swoich firmach. Słusznie, ponieważ umiejętne zarządzanie różnorodnym zespołem może być kluczem do sukcesu w organizacji. W niniejszym artykule pokażemy Ci, czym jest zarządzanie różnorodnością w organizacji, dlaczego jest potrzebne i jakie działania warto wdrożyć.
Czym jest zarządzanie różnorodnością w pracy?
Różnorodność to pojęcie bardzo szerokie. Podając za M. Rawluszko, są to wszystkie możliwe „widoczne i niewidoczne, wrodzone i nabyte – aspekty, pod których względem ludzie się od siebie różnią i są do siebie podobni, np. płeć, wiek, rasa, pochodzenie etniczne, (nie)pełnosprawność, orientacja seksualna, wyznanie, miejsce zamieszkania, język, stan cywilny, wykształcenie, doświadczenie zawodowe, styl życia”. Jak odnosi się to do różnorodności organizacji? W kontekście organizacyjnym różnorodność odnosi się przede wszystkim do społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Coraz częściej różnorodność i równość pojawiają się jako zdefiniowana wartość, filar funkcjonowania przedsiębiorstw, a co za tym idzie wymagają holistycznego podejścia do tematu i stworzeniu jednolitej strategii działania.
W Polsce pojęcie różnorodności zaczęło być szerzej rozumiane i zauważane w latach 90-tych XX wieku, do czego przyczyniły się głównie międzynarodowe korporacje, które otwierały swoje siedziby w Polsce. Najważniejsze zmiany prawne, mające wpływ na poszanowanie różnic w miejscu pracy, miały miejsce w 2004 r., kiedy to wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, przyjęliśmy także wspólnotowy dorobek prawny w tym zakresie, a także staliśmy się beneficjentem programów promujących strategie równych szans i inkluzywności. Bez wpływu na postrzeganie tematu nie pozostały zmiany na rynku pracy – zmniejszenie się liczby chętnych do podjęcia zatrudnienia wymusiły na pracodawcach szybsze dostosowanie się do zmian i tworzenie polityk różnorodności, mających na celu aktywizację m.in. osób starszych, niepełnosprawnych, czy imigrantów.
Zarządzanie różnorodnością w organizacji – szanse i ryzyko
Zarządzanie różnorodnością w pracy nie jest łatwe, a wielowymiarowość różnorodności może budzić sporo wyzwań dla pracodawców. Katalog różnic praktycznie nie sposób wyczerpać, dlatego największą z trudności po drodze do różnorodnego i inkluzywnego środowiska pracy może stać się świadomość dzielących nas odmienności, nie tylko wśród kadry zarządzającej, ale i szeregowych pracowników, którzy to są przecież najważniejszym budulcem kultury organizacyjnej.
Niektóre z różnic są wyraźne i widać je na pierwszy rzut oka. Są to np. niektóre typy niepełnosprawności, wiek, płeć czy rasa. Inne mogą być niezauważalne od razu, dotyczyć naszej orientacji seksualnej, światopoglądu, czy wyznania. Kolejne natomiast mogą wynikać z neuroróżnorodności – osobowości, temperamentu, czy sposobu przeżywania stresu.
W przypadku każdej z odmienności, kluczowym w budowaniu otwartego środowiska pracy i wspierania różnorodności pracowników jest zrozumienie tych różnic i wynikających z nich szans i ryzyk. Spore ryzyko niosą ze sobą nieuświadomione stereotypy, które nabyliśmy w trakcie swojego życia i bezwiednie powielaliśmy, a które mogą być źródłem mikroagresji czy choćby niestosownych żartów, uderzających w drugiego człowieka. Dlatego tak ważna jest świadomość, bo to ona buduje większe zrozumienie i otwartość.
Rosnące znaczenie zarządzania różnorodnością pokoleniową
Zróżnicowane miejsce pracy często odnosi się do różnorodności pokoleniowej. Starzejące się społeczeństwo, zmiany kulturowe i pokoleniowe już potrafią stanowić wyzwanie dla zarządzających. W dzisiejszych organizacjach spotkać można pracowników, którzy wychowali się w różnych systemach ustrojowych, dzieli ich nie tylko kwestia wychowania, dostępu do dóbr, mediów, ale też kwestia postępu technologicznego, czy chociażby samo spojrzenie na rolę pracy w życiu człowieka.
Zmiany na rynku pracy, wytworzenie się „rynku pracownika” wymaga od pracodawców także stworzenia warunków do aktywizacji różnych grup społecznych. Jest to kolejny z powodów, dla których organizacje powinny nadążać za zmianami i przyjmować strategie zarządzania pokoleniową różnorodnością, która jest praktycznie nieunikniona.
Korzyści zarządzania różnorodnością pracowników
Zróżnicowane miejsce pracy to ogromna wartość dodana dla przedsiębiorstw, która może decydować o maksymalizacji zysków. Z drugiej strony źle zarządzana różnorodność może być źródłem napięć, zaburzających poprawny przepływ informacji i potencjał różnorodności pracowników. Dlatego tak ważne jest, by firmy potrafiły budować kulturę i inwestowały w rozwój organizacji i pracowników w tym względzie.
Budowanie świadomości wymaga nakładów finansowych i czasowych w zasoby ludzkie danej organizacji. Kluczową rolę odgrywają szkolenia, wykłady, czy inne inicjatywy pozwalające na rozwój pracowników i lepsze zrozumienie odmienności oraz dzięki tym budujące ich akceptację. Co ważne, różnorodność wymaga taktownego podejścia i odpowiedniej komunikacji. Styl komunikacji jest różny w zależności od osobowości, temperamentu, czy chociażby kultury pochodzenia, jednak każdy z tych stylów w inkluzywnej kulturze organizacyjnej powinien mieć cechy włączające.
Zarządzanie różnorodnością w praktyce – jakie działania warto wdrożyć?
Różnorodność w organizacjach jest obecna i należy nią zarządzać, jednak jak pokazują badania, wciąż niewielu z pracodawców wie, jak zarządzać pracownikami, by skorzystać z korzyści płynących z różnorodności. Rozkwit różnorodności najczęściej jest ograniczany z powodu specyfiki środowiska pracy, które może być dyskryminujące, lub po prostu nie rozumiejące różnic i ich nie akceptujące. Najczęstszym powodem jest zazwyczaj brak świadomości i brak wiedzy. Dlatego tak ważne jest, aby przy budowaniu strategii zarządzania ludźmi pod kątem zarządzania różnorodnością, dobre chęci zamieniały się w konkretne działania poszerzające horyzonty i przełamujące krzywdzące przekonania.
Dobre zarządzanie zróżnicowanym zespołem – od czego zacząć?
Istnieją różne sposoby zarządzania różnorodnością w organizacji. Działania, które warto wdrożyć to przede wszystkim:
- szkolenia i warsztaty – szkolenia w obszarze świadomości, tolerancji dla różnorodności i eliminacji uprzedzeń, które mogą nie być nawet do końca uświadomione, pomogą zrozumieć i zaakceptować różnice w zespole.
- firmowa polityka różnorodności – opracowanie zasad zarządzania różnorodnością w organizacji pomoże w lepszym zarządzaniu zasobami ludzkimi. Warto opracować także politykę antydyskryminacyjną.
- poprawa komunikacji – działania nakierowane na poprawę komunikacji i integrację pracowników, a także zachęcające ich do współpracy, pomogą zbudować silniejszy, efektywniejszy zespół.
- budowanie silnej kultury organizacyjnej – tworzenie inkluzywnej kultury organizacyjnej i docenianie różnorodności są bardzo istotne. Warto w tym celu promować otwartość, tolerancję i akceptację.
- równy proces rekrutacyjny – skuteczne zarządzanie różnorodnością zaczyna się już na etapie rekrutacji. Proces rekrutacyjny oparty na zasadach równości to klucz do zapewnienia różnorodności w organizacji.
- wsparcie dla pracowników – wsparcie dla pracowników pochodzących z różnych grup może pomóc firmie w wyeliminowanie barier, a także wspierać rozwój pracowników.
- rozwój pracowników i jasna ścieżka awansu – równe i jasne szanse rozwoju oraz awansowania pomogą w utrzymaniu sprawiedliwego środowiska pracy, w którym każdy czuje się traktowany uczciwie.
- sprawdzanie postępów – zarządzanie różnorodnością w praktyce wymaga od pracodawcy także regularnego monitorowania postępów, a jeżeli zachodzi taka potrzeba, to także wdrażania działań naprawczych.
Zarządzanie różnorodnością w pracy wymaga sporego zaangażowania. Warto jednak się tego nauczyć, a także wdrożyć odpowiednie działania. Korzyści z zarządzania różnorodnością obejmują bowiem nie tylko lepszą atmosferę w pracy czy budowanie silnej kultury organizacyjnej, ale także większą efektywność firmy i lepszy wizerunek organizacji.
Chcesz wdrożyć w firmie narzędzia zarządzania różnorodnością, ale nie wiesz, od czego zacząć? A może chcesz zorganizować szkolenia dla swoich pracowników? Skontaktuj się z nami. Nasz specjalista doradzi Ci odpowiednie działania, dostosowane do potrzeb Twojej organizacji.
