Aktualizacja: stan na 03.12.2024
Parlament Europejski zatwierdził 14 listopada br. propozycję Komisji Europejskiej o przedłużenie terminu obowiązywania Rozporządzenia UE w sprawie wylesiania. Gdy wszystko wskazywało już na to, że terminy obowiązywania EUDR zostaną przesunięte o cały rok, okazało się, że nie jest to do końca postanowione, gdyż trwały kolejne negocjacje pomiędzy Radą UE i Parlamentem, które odbyły się dopiero 3 grudnia br.
14 listopada br. Parlament Europejski wprowadził bowiem pewne poprawki, na które Rada UE nie chciała się zgodzić, w szczególności na utworzenie nowej kategorii krajów „bez ryzyka”. 20 listopada Rada UE wyraziła sprzeciw, zgadzając się jedynie na przesunięcie terminu wdrożenia EUDR na 30 grudnia 2025 dla dużych i średnich firm, natomiast 30 czerwca 2026 dla małych i mikro jednostek.
Dzięki temu, aktualna sytuacja w procesie legislacyjnym, dotyczącym Rozporządzenia EU Deforestation Regulation (EUDR) przybiera dość niepewny czasowo obrót, gdyż jeśli postanowienia ostatnich negocjacji nie zostaną oficjalnie opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE do 30 grudnia, pierwotne terminy pozostaną aktualne (tj. 30 grudnia 2024 dla dużych i średnich przedsiębiorstw i 30 czerwca 2025 dla małych i mikro jednostek). Wszystko to stwarza mało komfortową sytuację dla dużych i średnich przedsiębiorców, którzy nie wiedzą czego oczekiwać i wracają pod pełną presją do wdrożenia EUDR przed końcem roku. Przedsiębiorcy powinni być zatem przygotowani na konsekwencję opóźnienia w publikacji decyzji i śledzenie samego procesu legislacyjnego powinno pójść w parze z kontynuacją prac do przygotowania się pod wdrożenie EUDR w swoich przedsiębiorstwach.
W ciągu ostatnich 30 lat globalnie utracono 420 milionów hektarów lasów, co odpowiada obszarowi większemu niż cała Unia Europejska. Te zatrważające dane, pochodzące z Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), skłoniły Unię Europejską do podjęcia zdecydowanych kroków w walce z wylesianiem. Wprowadzenie EU Deforestation Regulation (EUDR) jest odpowiedzią na ten globalny kryzys, mającą na celu ochronę lasów i przeciwdziałanie wylesianiu i jego skutkom oraz degradacji środowiska naturalnego. Kogo obejmuje Rozporządzenie EUDR i jakie kluczowe obowiązki ze sobą niesie?
Dlaczego wprowadzono Rozporządzenie UE przeciwko wylesianiu?
Przez ostatnie kilkanaście lat produkcja wielu dóbr przeniosła się z Europy do krajów rozwijających się, takich jak Indie, Indonezja, Malezja, kraje Ameryki Południowej oraz Afryki. Mimo że produkcja odbywa się poza granicami Europy, głównymi konsumentami tych dóbr pozostają kraje rozwinięte, w tym Unia Europejska. Choć poziom wylesiania w Europie jest stabilny, to w innych częściach świata, gdzie produkowane są dobra konsumowane przez Europejczyków, sytuacja wygląda inaczej. Wylesianie w tych regionach jest w dużej mierze napędzane przez europejską konsumpcję.
UE jest odpowiedzialna za znacznie więcej emisji gazów cieplarnianych niż wynikałoby to z jej własnej produkcji, a to z powodu importu dóbr z krajów, gdzie wylesianie jest powszechne. Uznając swoją rolę w globalnym problemie wylesiania, Unia Europejska postanowiła działać poprzez EU Deforestation Regulation, mając na celu zmniejszenie swojego wpływu na środowisko globalne.
Cele Rozporządzenia w sprawie wylesiania – EUDR
Celem Rozporządzenia parlamentu europejskiego EUDR jest zapewnienie, że towary importowane i eksportowane w Unii Europejskiej nie przyczyniają się do wylesiania ani degradacji lasów w trakcie ich produkcji.
Inicjatywa ta ma również na celu zmniejszenie emisji dwutlenku węgla z sektora użytkowania ziemi. Emisje te są wynikiem usuwania drzew, które pochłaniają CO2, oraz praktyk agrarnych, takich jak orka, która uwalnia zakumulowany w glebie węgiel, prowadząc do zwiększenia emisji gazów cieplarnianych.
Dodatkowo EUDR stawia sobie za zadanie przeciwdziałanie ekspansji rolnictwa na obszary leśne w celu produkcji towarów, które prowadzą do wylesiania i degradacji zasobów leśnych. Dodatkowe cele:
· Wzmocnienie praw człowieka i lokalnych społeczności
· Zwiększenie przejrzystości łańcuchów dostaw
· Wzmocnienie współpracy międzynarodowej
· Promowanie innowacji w sektorze leśnym.
Jakie towary i produkty są objęte EUDR?
Rozporządzenie EUDR dotyczy zamkniętego katalogu produktów (tzw. produkty odnośne) i towarów (towary odnośne) wymienionych w załączniku I do rozporządzenia. Obejmuje to produkty, które zawierają określone towary, były nimi karmione lub zostały wytworzone przy ich użyciu.
Jakich produktów dotyczy EUDR?
- Drewno
- Kakao
- Kawa
- Palma olejowa
- Kauczuk
- Soja
- Bydło
Produkty wymienione w załączniku I, które zawierają odnośne towary, były nimi karmione lub zostały wytworzone przy ich użyciu są nazywane produktami odnośnymi.
Nie wszystkie produkty pochodzące z tych towarów są objęte EUDR – tylko te wymienione w załączniku do rozporządzenia Unii Europejskiej w sprawie wylesiania. Należy również podkreślić, że nawet jeśli dany produkty znajduje się na liście w załączniku ale nie jest wykonany z towaru odnośnego, to nie podlega on pod niniejsze rozporządzenie. Co to oznacza w praktyce? Jeżeli przykładowo producent masła wprowadza do obrotu masło roślinne np. z oleju słonecznikowego, towar ten nie zostanie objęty rozporządzeniem.
UWAGA: Towary i produkty objęte są EUDR niezależnie od kraju pochodzenia. Oznacza to, że produkty wytwarzane w Europie także podlegają pod tą regulację, a na producentach ciąży obowiązek przestrzegania niniejszego rozporządzenia.
Rozporządzenie EUDR w praktyce – kogo dotyczy i jak wpłynie na biznes w Europie?
Wymogi rozporządzenia EUDR będą dotyczyć szerokiego zakresu podmiotów związanych z handlem produktami objętymi regulacjami. Obowiązki wynikające z EUDR będą obejmować:
- Importerów i eksporterów: Każda osoba fizyczna lub prawna, która wprowadza produkty objęte EUDR na rynek unijny lub eksportuje je poza UE w ramach działalności handlowej.
- Podmioty handlujące tymi produktami: Każda osoba w łańcuchu dostaw, która w ramach działalności handlowej udostępnia te produkty na rynku.
Głównym obowiązkiem tych podmiotów będzie zachowanie należytej staranności. Jest to kluczowy mechanizm, za pomocą którego będą realizowane cele EUDR, takie jak ochrona lasów i ograniczenie emisji dwutlenku węgla.
Co EUDR oznacza dla biznesu w Europie?
Implementacja EUDR wymusi na firmach w Europie dostosowanie się do bardziej rygorystycznego podejścia do monitorowania i dokumentowania źródeł swoich produktów. Przedsiębiorstwa będą musiały wdrożyć systemy, które zapewnią, że ich działalność nie przyczynia się do wylesiania ani degradacji lasów.
To oznacza większy nacisk na transparentność i odpowiedzialność w łańcuchu dostaw, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami administracyjnymi i operacyjnymi. Jednakże, długoterminowo, firmy przestrzegające tych regulacji mogą zyskać na zwiększonym zaufaniu i lojalności klientów, którzy coraz bardziej cenią zrównoważone praktyki biznesowe.
Jakie będą obowiązki wprowadzających do obrotu na podstawie niniejszego rozporządzenia?
EUDR ma na celu zapewnienie, że dobra konsumpcyjne wykorzystywane w Europie nie przyczyniają się do wylesiania. W związku z tym wszystkie produkty muszą spełniać trzy warunki:
- Zgodność z przepisami kraju produkcji: Produkty muszą być wyprodukowane zgodnie z przepisami ochrony środowiska, prawami do użytkowania gruntów, przepisami związanymi z leśnictwem, ochroną bioróżnorodności, prawami pracowniczymi, prawami osób trzecich, prawami człowieka, regulacjami podatkowymi i innymi odpowiednimi przepisami.
- Przeprowadzenie procedury należytej staranności: Wprowadzający do obrotu muszą przeprowadzić procedurę należytej staranności, aby upewnić się, że produkty spełniają wymogi EUDR.
- Złożenie oświadczenia o należytej staranności: Każdy wprowadzający do obrotu musi złożyć oświadczenie o należytej staranności za pomocą odpowiedniego systemu informatycznego.
Warunki zakazu wprowadzania do obrotu i eksportu a procedura należytej staranności
Produkty nie mogą być wprowadzane do obrotu ani eksportowane, jeśli:
- są niezgodne z EUDR,
- istnieje znane ryzyko, że produkty są niezgodne z wymogami EUDR,
- nie przeprowadzono procedury należytej staranności lub nie złożono oświadczenia o należytej staranności.
Mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa (MŚP) nie muszą przeprowadzać procedury należytej staranności dla produktów, dla których już przeprowadzono badanie i złożono oświadczenie. W takim przypadku wystarczy podać numer referencyjny istniejącego oświadczenia.
Kontrola zgodności odnośnych produktów i towarów
Organy kontrolne będą przeprowadzać kontrole, które obejmują:
- analizę wdrożonych systemów i procedur,
- analizę dokumentów wykazujących zgodność z EUDR,
- kontrole na miejscu, aby potwierdzić zgodność towarów z dokumentacją,
- wyrywkowe kontrole, w tym w państwach trzecich.
Kontrole odnośnych produktów i towarów będą przeprowadzane według następujących proporcji:
- 3% podmiotów sprawdzających towary z krajów o średnim ryzyku,
- 9% podmiotów sprawdzających towary z krajów o wysokim ryzyku,
- 1% podmiotów sprawdzających towary z krajów o niskim ryzyku.
Jak będzie wyglądało egzekwowanie niniejszego rozporządzenia? Działania naprawcze i kary
W przypadku niezgodności sprawozdania z EUDR, podejmowane będą tak zwane działania naprawcze, które będą polegały na:
- usunięciu wszystkich formalnych niezgodności,
- uniemożliwieniu wprowadzenia do obrotu, dystrybucji lub eksportu towarów,
- natychmiastowe wycofanie lub odzyskanie towarów,
- przekazanie towarów na cele charytatywne lub ich utylizacja.
Jeśli jednak zostaną znacznie naruszone przepisy Rozporządzenia EUDR, na podmioty będą nakładane kary:
- grzywny,
- konfiskaty towarów i dochodów,
- czasowego wykluczenie z procedur udzielania zamówień publicznych oraz dostępu do finansowania publicznego,
- zakazu wprowadzania do obrotu lub eksportu towarów w przypadku poważnych lub powtarzających się naruszeń.
- zakazu stosowania uproszczonej należytej staranności w przypadku poważnych lub powtarzających się naruszeń.
Każde państwo członkowskie będzie musiało wprowadzić odpowiednie przepisy sankcjonujące, a kary będą musiały być podawane do wiadomości publicznej.
Rozporządzenie EUDR – wejście w życie
EUDR weszło w życie 29 czerwca 2023 r. Najważniejsze przepisy zaczną obowiązywać od 30 grudnia 2024 r., w tym zakaz importu i eksportu towarów niezgodnych z EUDR oraz obowiązek przeprowadzania procedury należytej staranności i składania oświadczeń. Mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa będą objęte tymi obowiązkami od 30 czerwca 2025 r.
EU Deforestation Regulation (EUDR) jest krokiem milowym w walce z globalnym wylesianiem. Dzięki rygorystycznym przepisom i procedurom należytej staranności, UE dąży do zmniejszenia swojego wpływu na wylesianie i degradację lasów na całym świecie. EUDR nakłada nowe obowiązki na importerów, eksporterów oraz podmioty handlujące towarami, mając na celu ochronę środowiska i zrównoważony rozwój. Dzięki tym regulacjom, Unia Europejska staje się liderem w globalnej walce z kryzysem środowiskowym, działając na rzecz przyszłych pokoleń.
Obowiązki związane z nowym rozporządzeniem UE dotyczą także Twojej organizacji? Jak najszybciej przygotuj się do EUDR by uniknąć kar. Skontaktuj się z nami i sprawdź, w jaki sposób możemy Ci pomóc.
