Bezpieczeństwo maszyn – jak chronić pracowników?

Dbając o przestrzeganie norm bhp w zakładzie pracy, nie należy pomijać ważnego aspektu, jakim jest bezpieczeństwo maszyn. Każdego roku dochodzi do wypadków, których przyczyną jest niewłaściwy stan maszyn wykorzystywanych w pracy. O czym należy pamiętać i jak właściwie zadbać o bezpieczeństwo pracowników?

Do czego mogą prowadzić zaniedbania?

Zaniedbania w kwestii bezpieczeństwa maszyn mogą skutkować wypadkami przy pracy. Niestety wiele z nich kończy się ciężkim uszkodzeniem ciała, a nawet śmiercią poszkodowanego. Aby unaocznić, czym może skończyć się niewłaściwe podejście do bezpieczeństwa maszyny, warto przytoczyć jedno z autentycznych zdarzeń, opisane na stronie Państwowej Inspekcji Pracy.

Poszkodowany, wykonując pracę na giętarce  mechanicznej z lat 70., doznał poważnych obrażeń prawej ręki. Obrażenia zostały spowodowane w wyniku pochwycenia i zmiażdżenia palców przez ruchome elementy przekładni napędowej. Z ustaleń Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że do wypadku doszło w trakcie pracy, gdy proces technologiczny uległ zablokowaniu. Poszkodowany, nie wyłączając, zasilania przemieścił się na tył maszyny i operując rękami w obrębie napędu maszyny, próbował ją odblokować, poruszając koła zębate. Przy wykonywaniu opisanej czynności nastąpiło uruchomienie maszyny, co w efekcie spowodowało pochwycenie prawej dłoni pracownika wraz z założoną rękawicą.

Jedną z wielu przyczyn, którą wykrył inspektor, był brak spełnienia wymagań minimalnych BHP dla maszyn, co skutkowało niewłaściwą konstrukcją osłon elementów ruchomych napędu maszyny. Część z tych osłon pozostawała w pozycji otwartej oraz była łatwa do demontażu bez dodatkowych narzędzi.

Jak zadbać o bezpieczeństwo maszyn?

Gdy dochodzi do wypadku przy pracy z udziałem maszyny, zawsze pojawia się pytanie o to, czy pracodawca wypełnił wszystkie obowiązki, aby mu zapobiec. Niestety w wielu przypadkach pracodawca nie zdaje sobie sprawy z zaniechań, których się dopuścił. Najczęściej niewłaściwy poziom bezpieczeństwa maszyny wynika z faktu niedostosowania maszyny do wymogów minimalnych bądź zasadniczych.

W wyżej opisanym przypadku mamy do czynienia z tzw. maszyną starą.  Za maszynę starą uznaje się maszyny wyprodukowane przed 01.01.2003 r. oraz od 01.01.2003 r. do momentu wejścia Polski do UE. Maszyny wyprodukowane przed 01.01.2003 r. powinny być dostosowane do wymagań minimalnych do 01.01.2006 r. Maszyny produkowane między styczniem 2003 r. a końcem kwietnia 2004 r. do wymagań minimalnych dostosowywał producent już na etapie projektowania. Wynika to z faktu, że wymogi zasadnicze zaczęły obowiązywać producentów od dnia wejścia Polski do UE.

Zgodnie z powyższym giętarka z lat 70., która stała się jedną z przyczyn opisanego wyżej wypadku, powinna zostać poddana ocenie z wymaganiami minimalnymi. Często podczas takowej oceny mogą zostać wykryte nieprawidłowości mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo oraz ryzyko wystąpienia wypadku. Dokument potwierdzający spełnienie powyższych wymagań nie jest określony w przepisach. Może to być lista kontrolna, raport z kontroli, wykonany harmonogram dostosowania lub wewnętrzny certyfikat wydany przez podmiot dokonujący kontroli.

Można śmiało stwierdzić, że braki, o których wspomina ww. Inspektor z PIP, należało wykryć już na etapie dokonania oceny spełnienia minimalnych wymagań przez maszynę i następnie te nieprawidłowości usunąć. Maszyna zostałaby wyposażona w brakujące zabezpieczenia albo nie zostałaby dopuszczona do eksploatacji. Jedno i drugie rozwiązanie zapobiegłoby powstaniu wypadku.

Kolejnym istotnym aspektem dla bezpiecznego użytkowania maszyny niezależnie od daty jej wyprodukowania będą warunki, w jakich urządzenie pracuje. Po zainstalowaniu maszyny, użytkownik powinien poddać ją wstępnej kontroli. Jeśli maszyna zostanie przeinstalowana na inne stanowisko, kontrolę należy powtórzyć. Kontroli dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów lub osoby upoważnione przez użytkownika i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Lista kontrolna będzie opierała się najczęściej na wymaganiach minimalnych, może być też wzbogacona o wytyczne producenta.

Wymagana dokumentacja i zbudowanie odpowiedniej świadomości pracownika ma realny wpływ na bezpieczną pracę z maszynami.  Należy pamiętać, że zaniechania po stronie osoby odpowiedzialnej mogą skutkować karą grzywny, bądź pozbawienia wolności. Firma SQD Alliance wykonuje kompleksowe kontrole i oceny maszyn pod kątem spełniania właściwych wymagań prawnych z zakresu bezpieczeństwa maszyn. Taki audyt pozwala wykryć nieprawidłowości, zanim dojdzie do nieszczęśliwego wypadku. Nasi specjaliści zaproponują przy tym możliwe rozwiązania pojawiających się problemów.