Ocena podwójnej istotności (double materiality assessment) jest kluczowym elementem sprawozdawczości ESG. Pomaga bowiem firmom identyfikować kwestie zrównoważonego rozwoju, które mają największy wpływ na ich działalność oraz interesariuszy. Rozporządzenie delegowane ustanawiające standardy raportowania tzw. ESRS (European Sustainability Reporting Standards) określa ogólne wytyczne dotyczące przeprowadzania oceny istotności, ale nie narzuca sztywnego schematu przeprowadzenia tego procesu. Przedsiębiorstwa mają obowiązek dostosować proces do swoich specyficznych potrzeb i uwarunkowań.
W artykule pokażemy, czym jest podwójna istotność, jakie są jej etapy, a także na co warto zwrócić uwagę podczas wykonywania oceny.
Co oznacza podwójna istotność i czym jest analiza podwójnej istotności?
W wyjaśnieniu, co oznacza podwójna istotność, kluczowe jest słowo „podwójna”. Oznacza ono, że firmy raportujące w zakresie zrównoważonego rozwoju muszą rozpatrywać istotność kwestii zrównoważonego rozwoju z dwóch perspektyw:
- istotności oddziaływania (impact materiality), która odnosi się do rzeczywistych lub potencjalnych, pozytywnych lub negatywnych oddziaływań firmy na środowisko naturalne i społeczeństwo w perspektywie krótko-, średnio- lub długoterminowej. Oddziaływania te mogą wynikać z bezpośrednich operacji firmy, ale również z operacji w jej łańcuchu wartości (np. dostawców, partnerów biznesowych czy nawet klientów) w tym również za pośrednictwem wytwarzanych produktów czy świadczonych usług.
- istotności finansowej (financial materiality), którą określa się poprzez identyfikację czy dana kwestia środowiskowa lub społeczna, która stwarza ryzyko lub możliwości będzie miała istotny wpływ na rozwój jednostki, jej sytuację finansową, wyniki finansowe, przepływy pieniężne, dostęp do finansowania lub koszt kapitału (obecnie oraz w przyszłości tj. krótko-, średnio- lub długoterminowej perspektywie czasowej). Podobnie jak w przypadku istotności oddziaływania istotność finansowa nie ogranicza się do kwestii znajdujących się pod kontrolą firmy, ale obejmuje informacje na temat istotnych ryzyk i możliwości wynikających z łańcucha wartości tj. relacje biznesowe.
Dlaczego podwójna istotność jest ważna?
Obie perspektywy są równie ważne i powinny być uwzględnione w procesie określania istotności (materiality assessment). Pomaga to firmom w lepszym zrozumieniu swojego oddziaływania, ryzyk i szans oraz zidentyfikowaniu obszarów, na których powinny się skupić, aby prowadzić bardziej zrównoważoną działalność. Ponadto inwestorzy i inne grupy interesariuszy chętniej kooperują ze spółkami, które analizują i uwzględniają takie aspekty ESG jak zmiany klimatyczne, niedobór wody czy kwestie pracownicze, zarządzając nimi w sposób świadomy i odpowiedzialny.
Etapy procesu oceny podwójnej istotności
W szerszym ujęciu koncepcja podwójnej istotności gwarantuje, że sprawozdawczość z zakresu zrównoważonego rozwoju skupia się na tematach najbardziej istotnych dla organizacji i jej interesariuszy. Istotne kwestie stanowią również podstawę (zrównoważonej) strategii. Raport i strategia oparte na istotnych tematach zapewniają większą transparentność, przyczyniają się do lepszego podejmowania decyzji oraz gwarantują, że czas i zasoby są poświęcane kwestiom najważniejszym zarówno dla organizacji i jej interesariuszy, w tym również całego społeczeństwa.
Poniżej przedstawiamy przykładowy proces, który organizacje mogą wykorzystać do przeprowadzenia oceny podwójnej istotności:
- Etap A: Analiza otoczenia
- Etap B: Identyfikacja potencjalnych kwestii istotnych dla zrównoważonego rozwoju
- Etap C: Ocena i określenie istotnych kwestii ESG
- Etap D: Raportowanie
Etap A: Analiza otoczenia
Pierwszym krokiem w procesie oceny podwójnej istotności jest zrozumienie otoczenia, w jakim firma działa. Obejmuje to analizę modelu biznesowego, strategii, sprawozdań finansowych oraz innych istotnych informacji przekazywanych interesariuszom. Dodatkowo istotne jest zidentyfikowanie powiązań biznesowych oraz analiza otoczenia prawnego i regulacyjnego. Zrozumienie zainteresowanych stron, czyli osób i podmiotów, które mogą być dotknięte działalnością firmy, również jest kluczowe.
Najważniejsze aspekty do wypracowania na niniejszym etapie:
- Dokładna analiza działalności firmy, jej produktów/usług, łańcucha wartości i powiązań biznesowych.
- Identyfikacja kluczowych interesariuszy (np. pracownicy, klienci, dostawcy, społeczności lokalne, inwestorzy) i analiza ich wpływu na działalność firmy.
- Analiza otoczenia regulacyjnego i kontekstu makroekonomicznego.
- Badanie trendów branżowych i najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju i raportowania ESG.
Etap B: Identyfikacja potencjalnych kwestii istotnych dla zrównoważonego rozwoju
Następnie firma powinna zidentyfikować istotne kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem, zarówno w swojej własnej działalności, jak i w swoim łańcuchu wartości. Rezultatem tego kroku jest stworzenie listy skutków, zagrożeń i możliwości do dalszej oceny. Istnieją różne źródła identyfikacji tych kwestii, takie jak standardy branżowe, analizy mediów czy publikacje naukowe.
Najważniejsze aspekty do wypracowania na niniejszym etapie:
- Wykorzystanie listy kwestii ESG zawartej w rozporządzeniu ESRS 1 paragraf AR16 jako punktu wyjścia.
- Uwzględnienie kwestii specyficznych dla danej branży i kontekstu działalności firmy.
- Analiza informacji zwrotnej od interesariuszy.
- Korzystanie z dostępnych źródeł informacji, takich jak raporty branżowe, analizy naukowe, publikacje organizacji pozarządowych.
Etap C: Ocena i określenie istotnych kwestii ESG
W tym etapie firma stosuje kryteria oceny istotności wpływu i istotności finansowej, aby określić, które zidentyfikowane skutki są rzeczywiście istotne. Ocena istotności wpływu opiera się na kryteriach dotkliwości, prawdopodobieństwa oraz potencjalnych skutków finansowych. Właściwe zaangażowanie kluczowych interesariuszy, takich jak pracownicy i ich przedstawiciele, może pomóc w zrozumieniu wpływu tych skutków.
Najważniejsze aspekty do wypracowania na niniejszym etapie:
- Ocena potencjalnych i rzeczywistych wpływów na środowisko i społeczeństwo (impact materiality) z uwzględnieniem czynników tj. dotkliwość i prawdopodobieństwo w przypadku negatywnych oddziaływań oraz skali, zakresu i prawdopodobieństwa w przypadku oddziaływań pozytywnych.
- Określenie ryzyka i szans finansowych związanych z kwestiami ESG (financial materiality) z uwzględnieniem czynników prawdopodobieństwa wystąpienia i potencjalnej skali skutków finansowych.
- Uwzględnienie zależności i powiązań między kwestiami ESG.
- Stosowanie obiektywnych kryteriów i progu istotności.
- Dokumentacja procesu oceny i podejmowanych decyzji
Etap D: Raportowanie
Ostatnim etapem jest raportowanie procesu oceny istotności oraz jego wyników. Firma powinna przedstawić opis procesów identyfikacji i oceny istotnych wpływów, ryzyk i możliwości, oraz jak wpływają one na strategię i model biznesowy. Istotne informacje, które wynikają z procesu analizy, powinny być również ujawnione zgodnie z odpowiednimi wymogami raportowania.
Gotowy raport powinien zawierać:
- Opis procesu oceny istotności.
- Wyniki oceny, w tym listy istotnych kwestii ESG.
- Uzasadnienia wyboru tych kwestii.
- Informacje o sposobach zarządzania tymi kwestiami.
- Wyniki działań w tym zakresie.
Korzyści z analizy podwójnej istotności
Rzetelne przeprowadzenie analizy podwójnej istotności pozwoli organizacji osiągnąć szereg korzyści. Wśród nich wymienić można:
- lepsze zarządzanie ryzykiem i szansami ESG,
- wzmocnienie strategii zrównoważonego rozwoju,
- zwiększenie przejrzystości i odpowiedzialności firmy,
- poprawa dialogu z interesariuszami,
- budowanie zaufania i reputacji firmy.
Proces oceny podwójnej istotności wymaga starannego zrozumienia kontekstu działalności, identyfikacji istotnych kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz skutecznego raportowania wyników. Dzięki temu firmy mogą świadomie zarządzać swoimi działaniami, minimalizując negatywny wpływ na środowisko oraz społeczność, a jednocześnie maksymalizując korzyści ekonomiczne.
Główne wyzwania w przeprowadzaniu oceny podwójnej istotności
Na organizację, która chce przeprowadzić ocenę istotności czeka jednakże kilka trudności. Do głównych wyzwań w obszarze analizy istotności należy:
- określenie obiektywnych kryteriów i progu istotności,
- zapewnienie rzetelności i przejrzystości procesu,
- uwzględnienie wszystkich interesariuszy i ich priorytetów,
- ciągłe monitorowanie i aktualizacja oceny.
Informacje dotyczące podwójnej istotności – ważne wskazówki
Informacje dotyczące podwójnej istotności w ramach standardów ESRS znajdziemy w różnych częściach tych standardów, jak również w dyrektywie. Oto kilka podpowiedzi gdzie możemy odnaleźć dokładniejsze informacje o procesie badania istotności, w tym zasadę podwójnej istotności oraz sposób raportowania wyników tego badania.
ESRS 1: European Sustainability Reporting Standard:
- Rozdział 3: Zawiera opis podstawowych kwestii ESG takiej jak zasady podwójnej istotności, definicję istotności wpływu i istotności finansowej oraz szczegółowe parametry każdej z tych perspektyw.
- Wymogi dotyczące stosowania (application requirements) w AR16: Zawierają ustrukturyzowaną, trzy poziomową listę 90 zagadnień zrównoważonego rozwoju, które należy uwzględnić w badaniu istotności. Każde powyższe zagadnienie posiada swoje szczegółowe omówienie w odpowiadającym mu standardzie
ESRS 2: European Sustainability Reporting Standard – zawiera kilka wymogów ujawnieniowych, które należy udostępnić, ujawniając wyniki badań istotności.
- IRO-1: Nakłada obowiązek szczegółowego opisania procesu badania istotności.
- SBM-3: Nakazuje przedstawienie listy wszystkich ustalonych w wyniku badania istotnych wpływów, ryzyk i szans wraz z ich szczegółowym opisem.
- IRO-2: Reguluje sposób sporządzenia listy standardów i wymogów ujawnieniowych, które zostały uznane za istotne w wyniku badania.
Warto pamiętać, że w przeciwieństwie do innych standardów raportowania, takich jak GRI czy SASB, podejście ESRS jest bardziej sformalizowane i skoncentrowane na różnych aspektach istotności, w tym również na istotności finansowej. Dlatego przeprowadzenie badania istotności zgodnie ze standardami ESRS wymaga nowych umiejętności i podejścia które będzie wyzwaniem nie tylko dla spółek nie raportujących dotychczas tj. duże spółki niegiełdowe ale również dla firm, które już wcześniej raportowały pozafinansowo pod dyrektywę NFRD na podstawie innych standardów.
Jeżeli planujesz przeprowadzić ocenę podwójnej istotności w swojej organizacji, skontaktuj się z nami! Przeprowadzimy konsultacje i określimy zindywidualizowany zakres wsparcia Twojej firmy!
