Rak jądra to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u mężczyzn w wieku 20-44 lat. Stanowi 1,6% wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn. Na szczęście wcześnie wykryty jest wyleczalny. Jak rozpoznać raka jądra i kto jest najbardziej narażony na zachorowanie?
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka jądra
O raku jądra mówimy wtedy, gdy komórka pochodząca z jądra wymyka się spod kontroli i w sposób niekontrolowany zaczyna się dzielić, tworząc guz. Nowotwór może mieć charakter złośliwy albo niezłośliwy. Nowotwór złośliwy to taki, który ma tendencje do naciekania okolicznych tkanek i niszczenia ich oraz przenoszenia się wraz z krwią do innych narządów, czyli tworzenia tzw. przerzutów.
Zdecydowaną większość guzów jądra (90-99%) stanowią nowotwory zarodkowe, w których występują zmiany materiału dziedzicznego. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu są:
- Rasa kaukaska – mężczyźni rasy białej chorują 4-krotnie częściej niż mężczyźni rasy czarnej;
- Wnętrostwo (wada rozwojowa noworodków męskich) – zwiększone ryzyko nowotworu występuje u mężczyzn, u których po urodzeniu jądro lub oba jądra nie zeszły prawidłowo do moszny;
- Zespół Klinefeltera (wrodzona wada genetyczna);
- Wystąpienie nowotworu jądra u bliskiego krewnego (ojca lub brata);
- Zdiagnozowany nowotwór w przeciwległym jądrze – ryzyko raka drugiego jądra wynosi ok. 5%;
- Niepłodność – niepłodni mężczyźni mają większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka jądra, co może wynikać z tego, że niektóre czynniki powodujące niepłodność wpływają jednocześnie na rozwój raka.
Nie ma dowodów naukowych, które potwierdziłyby zwiększone ryzyko zachorowania na raka w wyniku urazu jądra w przeszłości, przebytej infekcji wirusowej (np. świnki) albo stosowania estrogenów.
Warto zauważyć , że nie są aktualnie znane czynniki ryzyka rozwoju raka jądra, na które mamy wpływ i które możemy modyfikować. Jednak to od nas będzie zależeć na ile pozwolimy mu się rozwinąć bez podjętych interwencji medycznych. Obecnie najlepszą metodą profilaktyki nowotworu jądra jest jego wczesne rozpoznanie. Warto wobec tego badać się regularnie oraz wykonywać samobadanie jąder.
Rak jądra – jak go rozpoznać?
Aż 90% przypadków nowotworów jądra objawia się pod postacią guzka w jądrze lub zmianą konsystencji jądra. Guz jest wyraźnie twardszy od prawidłowego miąższu jądra. Zatem można przyjąć, że znajomość własnego ciała, jego częsta obserwacja i dotyk pozwoli dostrzec większość niepokojących objawów. Dlatego rekomendujemy, aby każdy mężczyzna wprowadził do swojego kalendarza samobadanie jąder (co najmniej raz w miesiącu).
Objawy raka jądra:
- bezbolesny guzek w jądrze (najczęstszy objaw),
- obrzęk jądra (z bólem lub bez) lub uczucie ciężaru w mosznie,
- ból lub tępy ból jądra, moszny lub pachwiny,
- uczucie dyskomfortu w mosznie,
- tkliwość lub zmiany w męskiej tkance piersi.
Pierwsze objawy zwykle nie są zbyt uciążliwe i bardzo niewielu pacjentów odczuwa ból. Szacuje się, że uczucie bólu występuje u co czwartego pacjenta z nowotworem jądra. W wyniku takich objawów mężczyźni czekają średnio około 5 miesięcy, zanim zgłoszą się do lekarza, co może sprzyjać dalszemu rozwojowi nowotworu i jego przerzutów. W przypadku nowotworu złośliwego jądra przebieg jest gwałtowny, szybko powstają przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, a dalej przerzuty odległe do śródpiersia i węzłów chłonnych nadobojczykowych, do płuc i innych narządów.
Samobadanie jąder – wykryj zmianę we wczesnym stadium
Przede wszystkich pamiętaj, aby wykonywać samobadanie jąder jak najczęściej, jednak nie rzadziej niż raz w miesiącu. Taka praktyka pozwala poznać budowę moszny i rozpoznać ewentualne zmiany w jej obrębie, jeśli się takie pojawią. Twoje badanie powinno składać się z obserwacji i dotyku moszny. Najlepiej je wykonać po ciepłej kąpieli, gdy mięśnie moszny są najbardziej rozluźnione. Zdrowe jądro powinno być gładkie, a badanie nie powinno sprawić Ci bólu. Jedno jądro może być również delikatnie większe od drugiego.
Jeśli wyczujesz:
- guzek,
- zgrubienie,
- obrzęk,
- stwardnienie,
albo zauważysz wyraźnie powiększone jądro, poczujesz ból jądra, moszny lub pachwiny, nie zwlekaj i zgłoś się do lekarza rodzinnego lub urologa.
Czy raka jąder można wyleczyć?
Rak jądra jest uleczalny, choć sama diagnoza jest zawsze poważna. W przypadku wczesnego leczenia wskaźnik wyleczeń nowotworu wynosi nawet do 98%. Optymistyczny jest również fakt, że niemal wszystkie nowotwory zarodkowe, jako jedne z niewielu nowotworów litych, można wyleczyć nawet w zaawansowanym stadium, ze względu na ich dużą wrażliwość na chemioterapię i radioterapię.
Jednocześnie należy pamiętać, że nieleczony złośliwy nowotwór jądra, podobnie jak wtórny, złośliwy rak wątroby, prowadzi do przedwczesnego zgonu, niezdolności do samodzielnej egzystencji, pracy, przewlekłego cierpienia lub przewlekłej choroby oraz obniżenia jakości życia.
Zobacz film przygotowany przez naszego eksperta i dowiedz się więcej na temat tego, w jaki sposób przeprowadzić samobadanie jąder i jakie objawy powinny zwrócić Twoją uwagę
