Dobre sposoby na stres są obecnie na wagę złota, gdyż sytuacje stresowe stały się we współczesnym świecie nieodłączną częścią naszego życia. Stres towarzyszy nam każdego dnia i bardzo mocno oddziałuje na ludzki organizm. Wyróżniamy przy tym stres pozytywny, który jest mobilizujący do działania i stres negatywny, wywołujący z czasem wiele skutków niepożądanych. Złożone zjawisko fizjologiczne, jakim jest stres, pojawia się, gdy w życiu człowieka następują zmiany wymagające adaptacji. Stres jest fizyczną i psychiczną odpowiedzią organizmu na oddziaływanie bodźców zwanych stresorami.
Ze względu na odmienną wrażliwość każdego człowieka, poziom odporności na stres jest wysoce zindywidualizowany. Ze względu na subiektywne przeżywanie stresu, te same sytuacje to dla jednych osób ekscytujące wyzwanie, a dla innych prawdziwy koszmar.
Skąd się biorą i czym są stresory?
Stresor to każdy czynnik, który zaburza stan homeostazy organizmu, czyli mówiąc ogólnie, wytrąca go z równowagi. Traumatyczne przeżycia, problemy na polu zawodowym czy też rodzinnym, intensywny wysiłek fizyczny to tzw. stresory zewnętrzne, ale wyróżniamy również stresory wewnętrzne. Jak sama nazwa wskazuje, w ich przypadku przyczyna stresu ma charakter endogenny. Do nich zaliczymy takie czynniki jak np. sposób odżywiania — niewłaściwą dietę, a także brak higieny fizycznej i psychicznej.
Każdy stresor, niezależnie od pochodzenia, wywołuje stan napięcia i silne emocje. Od dłuższego czasu nieodłącznym elementem naszej codzienności stał się koronawirus SARS-CoV-2. Mimo tego, że atakuje przede wszystkim układ oddechowy, pandemia, którą wywołał i skutki, jakie ona przyniosła, mają również niszczycielski wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Warto zatem wiedzieć, jak zadbać o zdrowie fizyczne i psychiczne w dobie pandemii, by długotrwały stres nie siał spustoszenia w naszych organizmach.
Z wieloma stresorami spotykamy się także w miejscu pracy. Szczególnie narażone na niego są osoby, na których spoczywa spora odpowiedzialność za skuteczne planowanie i organizację czasu pracy, a więc specjaliści, team leaderzy, managerzy. Szkolenie z zakresu zarządzania stresem zawiera informacje o tym, jak walczyć ze stresem, stosując odpowiednie techniki, oraz jak reagować na stresujące sytuacje w sposób konstruktywny. Nie zaniedbano w nim również tak istotnych elementów, jak właściwa regeneracja siły i energii podczas pracy oraz podnoszenie swojego poziomu koncentracji.
Jakie konsekwencje niesie ze sobą chroniczny stres?
U permanentnie zestresowanych osób zaobserwowano znaczne niedobory witamin i składników mineralnych. Długotrwały stres powoduje zwiększone wydzielanie kortyzolu (hormonu stresu, produkowanego przez korę nadnerczy). Głównym jego zadaniem jest zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Stale zwiększona podaż kortyzolu negatywnie wpływa na gospodarkę węglowodanową prowadząc do rozwoju takich chorób jak insulinooporność, a w konsekwencji cukrzycy typu II. Ponadto istnieje silna zależność pomiędzy przewlekłym stresem a rozwojem chorób układu krążenia, głównie zaburzeń tętna, nadciśnienia tętniczego, a nawet zawału serca.
Długotrwałe wydzielanie hormonów specyficznych dla reakcji stresowej może prowadzić do zaburzeń trawienia, otyłości, wyczerpania fizycznego, zaburzeń snu, depresji i innych dolegliwości ze strony układu nerwowego, w tym nasilenia bólów migrenowych i innych. Stres jest główną przyczyną wystąpienia choroby wrzodowej żołądka. Ponadto to z jego powodu nierzadko pojawiają się problemy z cerą i nadmiernym wypadaniem włosów.
Długotrwałe sytuacje stresowe w pracy powodują stałe napięcie, a przy tym bóle mięśni karku, barków i części krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa. Obniżają odporność całego organizmu, co wpływa na wzrost absencji w pracy. Zestresowany pracownik popełnia więcej błędów, omija przepisy i polecenia przełożonych, co prowadzi do wzrostu ilości wypadków w firmie. Częste sytuacje stresowe mogą doprowadzić do zjawiska znanego jako wypalenie zawodowe. Temu zagadnieniu poświęca się obecnie mnóstwo miejsca, z uwagi na rosnącą skalę problemu. Temat ten stanowi obszar zainteresowania również Państwowej Inspekcji Pracy.
Jakie są najlepsze sposoby na stres i nerwy?
Najlepszym rozwiązaniem byłoby zapewne unikanie stresorów, ale w praktyce nie jest to możliwe. Na szczęście istnieją sposoby radzenia sobie ze stresem, które możemy wykorzystać, aby mniej lub bardziej skutecznie ograniczyć skutki działania czynników stresogennych. Skuteczne sposoby na stres to np. techniki głębokiego oddychania czy napinania i rozluźniania mięśni, medytacja, relaksacja, joga, aromaterapia czy też umiarkowana aktywność fizyczna. W przypadku silnego stresu najlepszą decyzją będzie wizyta u psychologa, który pomoże dobrać odpowiednie techniki radzenia sobie ze stresem.
Często nie bierze się pod uwagę sposobów dostępnych na wyciągnięcie ręki, a są nimi chociażby zmiany nawyków żywieniowych. Prawidłowo zbilansowana dieta antystresowa może zdziałać cuda. Udowodniono pozytywny wpływ wielu składników żywności na funkcjonowanie układu nerwowego i hormonalnego, w tym wydzielania hormonów szczęścia. Dieta antystresowa może nas wspomóc w radzeniu sobie z emocjami i uodpornić na negatywne skutki stresu. Można to osiągnąć poprzez proste zmiany w codziennym jadłospisie.
