Fundusze Unijne

Szczepienia ochronne pracowników a prawne zobowiązania pracodawcy

Polskie prawo wyraźnie wskazuje, kiedy i jakie szczepienia ochronne pracowników są niezbędne. Temat szczepień jest obecnie szczególnie ważny również w kontekście walki z pandemią COVID-19. To jednak szczepienie nieobowiązkowe. Czy mimo to pracodawca powinien zachęcać pracowników do przyjęcia takiego szczepienia?

Zdrowie pracowników a prawne zobowiązania pracodawcy

W przypadku zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne pracodawca zobowiązany jest stosować wszelkie dostępne środki eliminujące lub ograniczające to narażenie, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Niewątpliwie najlepszą ochroną przed czynnikami biologicznymi związanymi z występowaniem chorób zakaźnych są szczepienia ochronne pracowników.  

Do obowiązku pracodawcy należy informowanie pracownika, narażonego na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu określonych czynności zawodowych oraz pokrycie ich kosztów (zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych
u ludzi). Katalog wymaganych szczepień i rodzaj czynności zawodowych określa rozporządzenie z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności. Do wymaganych szczepień pracowniczych należą m.in. szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu a (pracownicy produkcji i dystrybucji żywności oraz mający kontakt z żywnością w zakładach zbiorowego żywienia), tężcowi i durowi brzusznemu (pracownicy zakładów odpadów komunalnych), grypie (pracownicy ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu, funkcjonariusze publiczni).

Obecnie szczepienie przeciwko COVID-19 nie znajduje się w powyższym wykazie, jak również nie stanowi szczepienia obowiązkowego. Jednakże z uwagi na zdefiniowanie wirusa SARS-CoV-2 jako szkodliwy czynnik w środowisku pracy oraz konieczność zapewnienia przez pracodawców środków prewencyjnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną, wysoce zasadne jest prowadzenie na terenie zakładów pracy promocji szczepień przeciwko COVID-19.

Szczepienia ochronne pracowników – dlaczego warto?

Niezależnie od obowiązków prawnych, zdecydowanie warto promować szczepienia wśród pracowników.

ASPEKT ZDROWOTNY

Choroby zakaźne występują we wszystkich grupach wiekowych, a nabyta odporność zwykle jest nietrwała. Odporność po przebyciu choroby oraz odporność po szczepieniu (np. w dzieciństwie) zwykle trwa kilka lub kilkanaście lat, po czym zanika. Niekorzystnie na naszą odporność wpływa również fakt, iż wirusy i bakterie mutują, w efekcie czego możemy być podatni na infekcję mimo wcześniejszego uodpornienia (np. w przypadku grypy). Dodatkowo  wraz z upływem czasu i starzeniem się układu immunologicznego, organizm staje się coraz bardziej podatny na choroby np. na zakażenia pneumokokowe. Co ciekawe wiele chorób zakaźnych nie tylko znacznie częściej dotyka osoby dorosłe, a też ich przebieg jest u nich znacznie cięższy niż u dzieci. Szacuje się, iż ryzyko zgonu z powodu chorób, którym można by zapobiec dzięki szczepieniom, jest 100 krotnie wyższe u osób dorosłych niż u dzieci.

ASPEKT EKONOMICZNY

Choroby zakaźne charakteryzują się tym, iż osoba zakażona jednocześnie staje się źródłem narażenia dla pozostałych współpracowników, a obecność jednej osoby chorej w firmie może skutkować zarażeniem całego działu. W szczególności w przypadku występowania chorób przenoszonych drogą kropelkową, jak w przypadku wirusa SARS-CoV-2. W tym przypadku szczepienia ochronne stanowią efektywne narzędzie zapobiegające spadkom produktywności i przestojom w pracy, spowodowanych jednoczasowym przebywaniem dużej liczby pracowników na zwolnieniu lekarskim i kwarantannie. Dlatego też, im więcej pracowników zostanie zaszczepionych przeciwko COVID-19, tym niższe ryzyko transmisji wirusa SARS-CoV-2 w firmie i wyższy odsetek pracowników zdrowych.

Szczepienia ochronne pracowników przeciw COVID-19
Najlepsze sposoby na wypromowanie szczepień wśród pracowników

Jak przekonać pracowników do szczepień?

Promocja szczepień w zakładach pracy może efektywnie wpłynąć na postawy pracowników względem szczepień ochronnych i zwiększyć poziom ich akceptacji.

Czynnikami deprymującymi osoby dorosłe do wykonania szczepień są m.in. niski poziom wiedzy i świadomości zdrowotnej, brak zaufania do instytucji systemu ochrony zdrowia i firm farmaceutycznych oraz ogólna umiejętność rozumienia i korzystania z treści przekazów dotyczących zdrowia. Dodatkowo szerokie rozpowszechnienie poglądów ruchów antyszczepionkowych w mass mediach i szumy informacyjne pogłębiają negatywne postawy wobec szczepień ochronnych. Niepokojącym zjawiskiem jest również zastępowanie rozmów ze specjalistami na rzecz pytań i odpowiedzi zadawanych na forach i portalach internetowych.

Dlatego też nowoczesna edukacja wakcynologiczna powinna opierać się na odpowiednim przekazywaniu wiedzy medycznej, wyjaśnianiu aktualnych wątpliwości i fake newsów oraz nauce samodzielnego wyszukiwania informacji o charakterze evidence based medicine.

Przykładowym działaniem z zakresu promocji szczepień może być:

  1. Szkolenie z zakresu szczepień ochronnych

Zakres szkolenia powinien obejmować następujące obszary tematyczne: ogólne zasady szczepień, rodzaje przeciwwskazań, niepożądane odczyny poszczepienne, badania przedkliniczne i kliniczne nad szczepionką oraz rodzaje preparatów szczepionkowych.

  1. Live chat na temat szczepień przeciw COVID-19

Spotkanie na żywo z ekspertem, z możliwością zadawania pytań, które pozwoli rozwiać wątpliwości i obawy związane ze szczepieniem przeciwko COVID-19.

  1. Dystrybucja materiałów edukacyjnych

Stanowi uzupełnienie działań z zakresu edukacji zdrowotnej, wzmacnia i utrwala ich przekaz oraz przyczynia się do budowania publicznego wizerunku firmy jako dbającej o zdrowie swoich pracowników. Materiały mogą mieć formę plakatów, ulotek, filmów, czy quizów na temat szczepień. W materiałach powinna znaleźć się informacja na temat wiarygodnych źródeł informacji na temat szczepień ze wskazaniem konkretnych źródeł.