Nie każdy wypadek, któremu ulegnie pracownik na terenie naszego zakładu będzie zakwalifikowany jako wypadek przy pracy. Aby do tego doszło, muszą być spełnione wszystkie kryteria określone w polskim prawie. Jak wobec tego rozpoznać, czy masz do czynienia z wypadkiem przy pracy?
Czym jest wypadek przy pracy?
Definicja wypadku przy pracy opisana została w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z nią, o wypadku przy pracy możemy mówić, jeżeli jest to:
- zdarzenie nagłe – chociaż przepisy nie określają, do jakiego czasu trwania zdarzenie uznajemy za nagłe, przyjmuje się, że mówimy o nim wówczas, gdy nie trwa dłużej niż czas zmiany roboczej. Nie ma przy tym znaczenia, ile ta zmiana trwała;
- zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną – ustawodawca nie określił definicji przyczyny zewnętrznej. Należy jednak przyjąć, że przyczyna wypadku przy pracy (powodująca jego zaistnienie, uruchamiająca ciąg przyczynowo- skutkowy prowadzący do urazu) musi pochodzić spoza organizmu człowieka.
- zdarzenie powodujące uraz albo śmierć – w ustawie uraz opisany jest jako uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Urazowy czynnik zewnętrzny nie może być przy tym rozumiany jako zewnętrzna przyczyna wypadku. Jest tylko ostatnim ogniwem w całym ciągu przyczynowo-skutkowym zdarzenia wypadkowego, oddziałującym negatywnie na organizm człowieka. Skutkiem oddziaływania czynnika urazowego niekiedy może być śmierć poszkodowanego. Zdarzenie zostanie uznane za śmiertelny wypadek przy pracy nawet wtedy, gdy śmierć nie nastąpi bezpośrednio w momencie wypadku, ale i w okresie późniejszym, nie dłuższym jednak niż 6 miesięcy od dnia wypadku.
- zdarzenie które nastąpiło w związku z pracą – podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych obowiązków służbowych, lub poleceń przełożonych, a także czynności na rzecz pracodawcy wykonywanych bez polecenia. Za wypadek przy pracy uznaje się również zdarzenie w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy. Jeżeli więc wypadek przytrafi się nam w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązków służbowych, to również zostanie uznany za wypadek przy pracy.
W przypadku dwóch pierwszych czynników przyjęte definicje powstały w toku wielu postępowań sądowych oraz na podstawie wydanych orzeczeń.
Kiedy o wypadku należy powiadomić PIP oraz prokuraturę?
Należy pamiętać, że sama ocena spełnienia wyżej wymienionej definicji przez zdarzenie wypadkowe i uznanie go bądź nie za wypadek przy pracy nie kończy jeszcze całego postępowania. Zdarzenie może dodatkowo zostać zakwalifikowane jako wypadek śmiertelny, ciężki lub zbiorowy. To pociąga za sobą konieczność powiadomienia Państwowej Inspekcji Pracy, jak również prokuratury.
Jeżeli zdarzenie wypadkowe nie spełnia ostatniego warunku, czyli nie nastąpiło w związku z pracą, należy rozpatrzyć jeszcze definicję wypadku traktowanego na równi z wypadkiem przy pracy, tj. w czasie podróży służbowej. Wyjątkiem są sytuacje, w których wypadek:
- został spowodowany postępowaniem pracownika,
- wydarzył się bez związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
- wydarzył się podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
- miał miejsce przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Należy pamiętać, że zdarzenie mogące być potencjalnie wypadkiem przy pracy musi zostać zbadane przez zespół powypadkowy. Przeprowadzi on procedurę postępowania powypadkowego i określi, czy zdarzenie rzeczywiście jest wypadkiem przy pracy.
