Twoja praca wymaga stosowania obuwia ochronnego, specjalnych okularów lub hełmu? A może jesteś narażony na zbyt duży hałas i używasz nauszników bądź wkładek przeciwhałasowych? Wszystkie sprzęty, które mają za zadanie chronić Cię w pracy przed potencjalnymi zagrożeniami, to środki ochrony indywidualnej. Warto wiedzieć, kiedy są niezbędne, co się do nich zalicza i jakie kary grożą za niestosowanie ich w pracy, gdy zachodzi konieczność.
Czym są środki ochrony indywidualnej?
W celu zadbania o zdrowie pracowników stosujemy środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Wytyczne w zakresie tych pierwszych zawiera dyrektywa 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 roku. Określa te środki jako każdy sprzęt przeznaczony do używania przez pracownika w celu ochrony przed zagrożeniami, które mogą wpłynąć na jego bezpieczeństwo i higienę pracy. Jest to również wszelkie dodatkowe wyposażenie użyte w tym celu.
Przykłady środków ochrony indywidualnej to np.: hełmy i okulary, obuwie ochronne, kombinezony, sprzęt niwelujący hałas czy też szelki.
To, jakie środki powinien zapewnić pracodawca, zależy oczywiście od rodzaju wykonywanej pracy. Np. środki ochrony indywidualnej w gastronomii nie obejmują kombinezonu ochronnego.
Według wyżej przywołanej definicji, do tych środków nie zaliczamy za to:
- zwykłego ubrania roboczego lub munduru,
- wyposażenia używanego przez ratowników medycznych i osoby udzielające pierwszej pomocy,
- indywidualnego wyposażenia ochronnego, które jest noszone lub używane przez służby porządku publicznego, wojsko czy policję,
- indywidualnego wyposażenia ochronnego, używanego w środkach transportu drogowego,
- wyposażenia sportowego,
- wyposażenia używanego w ramach odstraszania lub samoobrony,
- urządzeń przenośnych, które służą do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i szkodliwych substancji.
Wyposażenie stanowiące indywidualny środek ochronny powinno być używane zawsze wtedy, gdy:
- nie możemy uniknąć zagrożeń,
- nie możemy wystarczająco ich ograniczyć z pomocą środków ochrony zbiorowej. Niemożliwe jest też ich ograniczenie poprzez odpowiednią organizację pracy.
Jak wygląda podział środków ochrony indywidualnej?
Indywidualne wyposażenie ochronne dzielimy ze względu na to, w jaki sposób je wykorzystujemy. Ich lista przewiduje następujące środki:
- Ochrona głowy — tutaj znajdziemy wszelkie hełmy do zastosowania w przemyśle, budownictwie lub na kopalni. Dla ochrony głowy nosimy również czapki, kaptury (także te impregnowane) i czepki. W tej kategorii zawierają się również siateczki z daszkiem, bądź bez noszone dla ochrony włosów.
- Ochrona słuchu — chodzi o wkładki, wtyczki i korki przeciwhałasowe, hełmy i nauszniki, a także ochraniacze słuchu.
- Ochrona oczu i twarzy — głównie okulary, gogle ochronne, osłony twarzy, czy też maski spawalnicze.
- Ochrona dróg oddechowych — maski i półmaski z filtrami lub pochłaniaczami, jednorazowe maski przeciwpyłowe.
- Ochrona dłoni i rąk — rękawice ochronne, ochraniacze na palce, rękawice jednopalcowe i bezpalcowe, zarękawki. Będzie to również ochrona nadgarstków przy ciężkiej pracy.
- Ochrona stóp i nóg — obuwie ochronne, dostosowane do zagrożeń w wykonywanej pracy, ochraniacze, getry, zdejmowane podeszwy oraz kolce na śliską powierzchnię, lód i śnieg.
- Ochrona skóry — maści i kremy ochronne.
- Ochrona tułowia i brzucha — ochronne fartuchy, płaszcze i kamizelki, a także pasy zabezpieczające.
- Ochrona całego ciała — uprzęże bezpieczeństwa, sprzęty mające chronić przed upadkiem z wysokości. W tej kategorii są również wszelkie ubrania ochronne.
Środki ochrony indywidualnej — co mówi Rozporządzenie i Kodeks pracy?
Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze są przydzielane pracownikom przez pracodawcę. Wskazują na to wprost art. 2376 § 1 oraz art. 2377 Kodeksu pracy. To do przełożonego należy ostateczna decyzja o tym, czy takie środki trzeba wdrożyć w zakładzie pracy. Decyzję podejmuje po konsultacji z pracownikami albo przedstawicielami pracowników.
Przy wyborze trzeba wziąć pod uwagę wytyczne zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca powinien ocenić przede wszystkim, czy środki, które chce zastosować w firmie, spełniają następujące warunki:
- są odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie wpływają na jego zwiększenie,
- uwzględniają warunki, które istnieją w miejscu pracy,
- uwzględniają wymogi ergonomii oraz stan zdrowia zatrudnionych pracowników,
- są dopasowane do użytkownika – po wykonaniu niezbędnych regulacji,
- jeżeli występuje więcej niż jedno zagrożenie i musimy stosować jednocześnie kilka środków ochrony, to środki te powinny dać się dopasować względem siebie. Oczywiście w taki sposób, by ich właściwości ochronne nie zostały przez to zmniejszone.
Dobierając środki ochrony indywidualnej, trzeba wziąć pod uwagę trwającą pandemię COVID-19. Zapewnienie jej osobom szczególnie narażonym na kontakt z koronawirusem pozwoli na ograniczenie liczby zachorowań.
Co grozi za łamanie przepisów w zakresie środków ochronnych?
Pracodawcy, który nie zapewni wymaganych środków, albo zapewni takie, które nie są odpowiednie dla danego stanowiska, grozi kara grzywny. Za niekorzystanie z zapewnionej ochrony ukarany może zostać także pracownik. W tym przypadku karę nakłada pracodawca.
Umiejętnie dobrane środki ochrony indywidualnej są nie tylko wymogiem prawnym, ale i doskonałą inwestycją w zdrowie pracowników. Warto w związku z tym szczególnie zadbać o to, by zapewnić podwładnym odpowiednią ochronę i uważnie prześledzić wszystkie wytyczne dla stanowisk w naszej firmie.
