Branża motoryzacyjna, jak i każda inna ma swoje wymagania, które z czasem ulegają zmianom, po to, aby wciąż produkować wyroby i dostarczać usługi motoryzacyjne zgodnie z aktualnym stanem wiedzy i techniki. W dobie przemysłu 4.0 i cyfryzacji świata, gdzie istnieje ryzyko utraty danych, utraty obecnej wiedzy organizacji, a wymagania branżowe oraz dotyczące kompetencji zmieniają się prawie z dnia na dzień, VDA na bieżąco aktualizuje oraz wydaje nowe standardy motoryzacyjne, aby ułatwić odbiorcom szeroko rozumiane zarządzanie jakością. Jedną z takich zmian jest zaktualizowany w 2022 standard VDA MLA (podręcznik VDA MLA – Zapewnienie poziomu dojrzałości nowych części, wydanie trzecie poprawione, czerwiec 2022 r.).
Zamiany oczekiwań branżowych i dodatkowe wymagania klientów
W ostatnich latach produkowane pojazdy uległy znacznej transformacji. W samym pojeździe wzrosła integracja elementów mechatronicznych i oprogramowania. Dzięki temu zmianom uległy również oczekiwania branżowe dotyczące czasu przeznaczonego na implementację nowych wymagań, jak i samego procesu projektowania i rozwoju nowych wyrobów, wdrażania nowych projektów. Wszelkie zmiany wymagają również szybszego czasu reakcji w całym łańcuchu dostaw, sprawniejszego procesu komunikacji, zwinnego kaskadowania wymagań, a także stosowania skutecznych metod zarządzania całościowym projektem.
Od lat w branży istnieją wypracowane standardy odnoszące się do projektowania i rozwoju, takie jak podręcznik APQP wydawnictwa AIAG (Zaawansowane planowanie jakości produktu, ang. Advanced Product Quality Planning and Control Plan) z 2008 roku, który opisuje, jak zarządzać szeroko rozumianym projektowaniem wyrobu i procesu produkcyjnego. Podręcznik jest wciąż aktualny i wymagany przez takich klientów jak Stellantis, Ford czy GM.
Analogicznie dla branży motoryzacyjnej z rynku niemieckiego, od lat wymagano stosowania odpowiednika APQP, czyli standardu VDA MLA. Poprzednie wydanie z 2009 roku można było połączyć z już opublikowanymi wymaganiami podstawowymi takimi jak podręcznik APQP. Standard niemiecki całkowicie zmieniał podejście do zarządzania projektami, wprowadzając nie 5 faz jak podręcznik APQP, lecz 8 poziomów dojrzałości z konkretnymi kryteriami pomiarowymi dla każdego z nich. Stanowiło to logiczne wymagania pozwalające zarządzać projektami na podstawie mierzalnych wskaźników. Oba podejścia bazowały i wciąż bazują na dobrze znanym cyklu PDCA (cykl „Planuj – Wykonaj – Sprawdź – Działaj”).
Same standardy nie były jednak wystarczające, dlatego też klienci wymagali dodatkowo stosowania własnych wytycznych w zakresie projektowania i rozwoju, uszczegóławiające istniejące wymagania podręczników. I tak GM oprócz konieczności stosowania APQP wyd. AIAG, wymagał dodatkowo stosowania wewnętrznej procedury – GM1927 Global Supplier Quality Manual. Podobnie Renault wymaga również stosowania wewnętrznej procedury – ANPQP: Alliance New Product Quality Procedure. VW wymagając stosowania podręcznika VDA MLA do zarządzania projektami, obliguje również dostawców do równoczesnego bazowania na wewnętrznym standardzie Formel Q – New Parts Integral.
Projektowanie i rozwój wg standardu IATF 16949:2016
Jak widać, znajomość samego standardu branżowego nie zawsze jest wystarczająca, aby móc spełnić wymagania klienta rozpoczynając projektowanie wyrobu i/lub projektowanie procesu wytwarzania. Tu należy również wspomnieć, iż z punktu widzenia wymagań systemowych, tj. standardu IATF 16949: 2016 – jedyne dopuszczone wyłączenie z zakresu systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym dotyczy wymagań dla projektowania i rozwoju wyrobu. Organizacja zatem decyduje czy będzie projektowała zarówno wyrób, jak i proces wytwarzania, czy też ograniczy swoje działania tylko do projektowania procesu wytwarzania, ponieważ projektowanie wyrobu jest realizowane przez klienta lub remote location organizacji.
Bez względu na to, jak organizacja postanowiła, proces projektowania i rozwoju musi spełniać minimalne wymagania uwzględnione w standardzie IATF 16949:2016, wymagania podręczników referencyjnych oraz specyficzne wymagania klienta. Określając etapy i nadzór procesu projektowania i rozwoju, organizacja powinna uwzględnić czas trwania projektu, złożoność działań, wymagane etapy procesu, metody monitorowania, sposób komunikacji, a także działania odnoszące się do weryfikacji i walidacji procesu. Standard IATF 16949:2016 w swej treści podaje wymaganie, co musi zostać wykonane, ale nie wskazuje, w jaki sposób organizacja powinna to zrobić. Dlatego też w standardach takich jak APQP wyd. AIAG czy VDA MLA lub wymaganiach klienta można znaleźć wymagania i wskazówki, co do praktycznego zastosowania procesu projektowania i rozwoju.
Zmiany związane z nowym wydaniem podręcznika VDA MLA – Zapewnienie poziomu dojrzałości nowych części
Podręcznik VDA MLA obowiązujący w głównej mierze dla niemieckiej branży motoryzacyjnej jest najczęściej wymagany przez Grupę BMW, Grupę Mercedes-Benz AG czy Grupę VW. Podręcznik kładzie nacisk na metodyczne przedstawienie kolejnych etapów w trakcie prowadzenia projektu dla nowych wyrobów na podstawie mierzalnych wskaźników i kryteriów pomiarowych. Istotne jest rozpoznanie wymagań dodatkowych klienta w tym aspekcie oraz skaskadowanie wszystkich wymagań w dół łańcucha dostaw.
Z racji zmian zachodzących w branży motoryzacyjnej, jak i w wymaganiach prawnych, konieczna była aktualizacja standardu VDA MLA, która nastąpiła w czerwcu 2022. Jak zaznaczono na samym początku zaktualizowanego standardu, powodem rewizji były nie tylko zmiany w zastosowaniu oprogramowania, ale również konieczność zapewnienia poziomów dojrzałości w ramach zwinnego rozwoju wyrobu (np. wg VDA Zwinna współpraca, wydanie pierwsze, styczeń 2021).
Zmiany wymagań VDA MLA w trzecim wydaniu podręcznika
Zmiany, które wprowadzono w trzecim wydaniu VDA MLA obejmują:
- przegląd kryteriów pomiarowych i ich aktualizację/podanie dalszych kryteriów pomiarowych dla zabezpieczenia poziomu dojrzałości wyrobu,
- nowe wymagania dla zabezpieczenia poziomu dojrzałości oprogramowania włączając wymagania cyberbezpieczeństwa w motoryzacji (CSMS) – gdzie ewaluacja zgodności procesu rozwoju bazuje m.in. na Automotive SPICE,
- rozszerzenie uwag dla kryteriów pomiarowych o zwinne zasady we współpracy pomiędzy klientem i dostawcą,
- przegląd klasyfikacji ryzyka A, B, C – gdzie nastąpiły niewielkie zmiany w klasyfikacji (np. A- zmiana z pkt 40-18 pkt na 38-19 pkt) oraz dodano kwestie związane z oprogramowaniem,
- nowe wymaganie dotyczące próbek A, B, C, D w połączeniu z odpowiednim poziomem dojrzałości.
Zapewnienie poziomu dojrzałości jest metodą nadzoru projektowania i rozwoju inicjowaną przez klienta. Metodologia opisana w podręczniku VDA MLA ma na celu zapewnienie odpowiedniej jakości wyrobu i procesu już na etapie uruchomienia dzięki opisanym w podręczniku narzędziom takim jak kryteria pomiarowe, okrągłe stoły, aplikacje online czy portale B2B.
W zależności od klasyfikacji ryzyka (A, B, C) współpraca w ramach zapewnienia poziomów dojrzałości przebiega różnie. Przy wysokim ryzyku A, następuje ocena przy tzw. okrągłym stole, przy ryzyku najniższym C – następuje samoocena dostawcy i rozmowa z klientem w przypadku przewidywanego niespełnienia celów.
Potwierdzenie funkcjonalności, testowanie i zatwierdzenie wyrobu – próbki A, B, C, D
Niewątpliwą nowością w treści podręcznika VDA MLA z roku 2022 jest wprowadzenie próbek A, B, C, D, które w procesie powstawania wyrobu mają za cel potwierdzenie jego funkcjonalności, testowanie i ostateczne zatwierdzenie. Pełny opis próbek A, B, C, D oraz definicja jest opisana w punkcie 4.2 wymagań podręcznika VDA MLA.
- Próbki A – przykładowe ich zastosowanie w prototypowni, podczas prób w laboratorium, symulacji czy do potwierdzenia zasad funkcjonowania.
- Próbki B – przykładowe ich zastosowanie podczas wypróbowania prototypu, weryfikacji wymagań dla wyrobu czy testów wytrzymałościowych.
- Próbki C – są komponentami z narzędzi seryjnych, przykładowe ich zastosowanie podczas zakończenia walidacji konstrukcji oraz podczas startu walidacji procesu.
- Próbki D – są wyprodukowane całościowo na narzędziach seryjnych w warunkach produkcji seryjnej, przykładowe ich zastosowanie w ramach procedury PPF/PPA (zatwierdzenie wyrobu i procesu).
Ocena spełniania wymagań poziomu dojrzałości – metoda oceny wymagań, system pomiarowy
Rozpoczęcie zapewnienia poziomu dojrzałości pomiędzy klientem i dostawcą zależy od momentu nominacji, a kolejne kroki powinny być realizowane zgodnie z harmonogramem projektu. Ważne jest, aby ustalić w organizacji odpowiedzialność za poszczególne etapy/poziomy dojrzałości, za moderację „okrągłego stołu”, za koordynowanie przeglądów i określić sposób dokumentowania w odniesieniu do kamieni milowych procesu.
Ocena spełnienia wymagań następuje zgodnie z logiką świateł drogowych. Każdy poziom dojrzałości opisany jest za pomocą przypisanych kryteriów pomiarowych, które z kolei są oceniane przy pomocy koloru światła drogowego. Zestawy kryteriów oceny poziomu dojrzałości opisane są w pkt. 4.3 podręcznika VDA MLA i uwzględniają w dużej mierze również wymagania branżowe dotyczące oprogramowania. Przykładowe nowe kryteria pomiaru dla oprogramowania:
- 0.3.1.- Ocenione zostały wszystkie wymagane udziały obce (biblioteki, oprogramowanie systemowe) i zewnętrzni partnerzy (np. Software Development Kit). Zidentyfikowano i oceniono alternatywne koncepcje (np. ryzyko związane z Free and Open-Source Software „FOSS“).
- 2.1.1. – E/E i oprogramowanie: Wymóg bezpieczeństwa informacji, w tym klauzula tajności (poufne, ściśle poufne). Określono poziom TISAX. Określono architekturę systemu/oprogramowania klienta. Zdefiniowano wymagania dotyczące wykorzystania zasobów sprzętowych, takich jak wydajność procesora i pamięć.
- 3.1.1.- Wymagania dotyczące rozwoju oprogramowania są znane i zostały w pełni uwzględnione w dokumentach specyfikacji dostarczanych produktów. Wymagania dotyczące cyberbezpieczeństwa w motoryzacji.
- 1.4.1.- E/E i oprogramowanie: Znane i uwzględnione są wymagania dla cyberbezpieczeństwa w motoryzacji (CSMS). Zgodnie z ISO 26262, cele bezpieczeństwa zostały zidentyfikowane, odpowiednie ryzyka zostały ocenione, a wymagania systemowe i dla oprogramowania, które są istotne dla ASIL zostały zdefiniowane i są znane wszystkim stronom.
Grupa Volkswagena wymaga stosowania podręcznika VDA „Zapewnienie poziomu dojrzałości nowych części” w aktualnie obowiązującej wersji razem z Formel Q New Parts integral, które to opisują następujące procedury:
- Wymagania Techniczne Jakości (QTR),
- Zapewnienie poziomu dojrzałości (MLA),
- Świadectwo zdolności seryjnej (SFN),
- Zatwierdzenie procesu produkcyjnego i wyrobu (PPA/PPF).
W podręczniku VDA MLA – proces zarządzania projektowaniem i rozwojem bazuje na 8 poziomach dojrzałości, od koncepcji aż po uruchomienie produkcji seryjnej. Poziomy dojrzałości (PD) wg podręcznika VDA MLA są następujące:
- PD0 – Zatwierdzenie innowacji do rozwoju produkcji seryjnej
- PD1 – Zarządzanie wymaganiami dla zakresu nominacji
- PD2 – Ustalenie łańcucha dostaw i nominacja zakresów
- PD3 – Zatwierdzenie specyfikacji technicznych
- PD4 – Zakończenie planowania produkcji
- PD5 – Części z narzędzi seryjnych i urządzenia do produkcji seryjnej są dostępne
- PD6 – Zatwierdzenie procesu produkcyjnego i wyrobu
- PD7 – Zakończenie projektu, przekazanie odpowiedzialności do produkcji seryjnej, początek rekwalifikacji.
Czy zarządzanie nowymi projektami jest skutecznie monitorowane?
Podsumowując, obserwując bacznie branżę motoryzacyjną, można zauważyć, że zarządzanie projektowaniem i rozwojem jest wciąż procesem, który nie jest wystarczająco skutecznie monitorowany. Zdarza się, iż brakujące kompetencje lidera projektu, czy braki w zasobach ludzkich/zasobach czasowych powodują, iż proces projektowania i rozwoju przebiega chaotycznie i nie spełnia wymagań branżowych, czego skutkiem są późniejsze problemy jakościowe na początku i w trakcie produkcji seryjnej.
Wciąż można zaobserwować, że zespoły interdyscyplinarne nie znają wymagań technicznych czy dodatkowych wymagań klienta w zakresie projektowania i rozwoju, bądź też bazują na nieodpowiednim podręczniku (nie znają najnowszych założeń standardów VDA). Branża motoryzacyjna aktualnie rozwija się tak dynamicznie, że praktycznie cały czas pojawiają się nowe wymagania, wynikające z polityki klimatycznej Unii Europejskiej, oczekiwań konsumentów czy związane z wymaganiami dotyczącymi elektroniki i stosowanego oprogramowania. Dlatego tak ważna jest w organizacji świadomość na temat tego, że każdy nowy projekt może być obwarowany nowymi wymaganiami, które należy znać i rozumieć.
Autor
Anna Niedźwiedzka-Kubieniec
Trener / Konsultant / Auditor
