Jak skutecznie zarządzać charakterystykami specjalnymi w organizacji? Odpowiedź na to pytanie skłania do zastanowienia się nad tym, co to jest charakterystyka specjalna. Zgodnie ze standardem IATF 16949:2016 charakterystyka specjalna to: „klasyfikacja właściwości wyrobu lub parametru procesu wytwarzania, które mogą wpływać na bezpieczeństwo lub zgodność z przepisami, wymaganiami, dopasowanie, funkcjonalność lub dalsze przetwarzanie wyrobu”. Dodatkowo punkt 8.4.2.2 ‘Wymagania prawne i regulacyjne’ precyzuje, aby organizacja udokumentowała proces, który zapewni zgodność kupowanych wyrobów, procesów czy usług z określonymi wymaganiami prawnymi i regulacyjnymi, obowiązującymi w kraju odbioru i wysyłki oraz w kraju określonym przez klienta jako docelowy.
Natomiast norma międzynarodowa ISO 9001:2015 nie odnosi się wprost do charakterystyk specjalnych ale w rozdziale 0.1 ‘Postanowienia ogólne’ wskazuje potencjalne korzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania jakością, którym jest zdolność do stałego dostarczania wyrobów i usług, które spełniają wymagania klienta oraz mające zastosowanie wymagania prawne i regulacyjne. Z tych ostatnich wymagań mogą wynikać charakterystyki specjalne.
W podręczniku VDA 6.3 jest wyszczególnione, że charakterystyki specjalne określa się na podstawie wymagań własnych, klienta, prawnych, technologii wytwarzania i właściwości, które wynikają z zastosowania lub przeznaczenia wyrobu. Wymagania są również określone w przygotowywanych i przekazywanych podręcznikach zarządzania dostawcami.
Pozostałe, równie ważne wymagania znajdują się w Dyrektywach Unii Europejskiej oraz krajowych aktach prawnych publikowanych w dziennikach ustaw. Zatem aby można było skutecznie zarządzać charakterystykami specjalnymi w organizacji, kluczowa jest ich prawidłowa identyfikacja, która powinna zostać określona na wczesnym etapie procesu projektowania wyrobu.
Kolejnym etapem identyfikowania charakterystyk specjalnych jest projektowanie procesu produkcyjnego. W nomie ISO 9001:2015 oraz IATF 16949:2016 charakterystyki specjalne dla wyrobu i procesu stanowią dane wejściowe do projektowania jako wymaganie obligatoryjne. Po przeanalizowaniu procesu produkcji i dokonaniu oceny ryzyka według odpowiedniego standardu takiego jak np. AIAG&VDA FMEA charakterystyki zostaną opisane w planie kontroli, który jest wymaganiem IATF 16949:2016. Plan kontroli zawiera szczegółowe informacje co do rodzaju charakterystyk zdefiniowanych na wyrobie, jak i w procesie produkcyjnym, sposobu nadzorowania, określenia częstotliwości oraz sposobu zapisu wyników. Zapisy dotyczące charakterystyk specjalnych powinny zostać poddane procesowi nadzorowania zapisów, który został precyzyjnie zdefiniowany w standardach jakości.
Obserwując rynek należy dodać, iż jeszcze nie wszystkie organizacje podejmują się dokładnej identyfikacji wymagań, szczególnie prawnych. Jest to o tyle niebezpieczne, że w przypadku problemów reklamacyjnych z wyrobami u klienta, takich jak naprawy czy zwroty z rynku, może to doprowadzić do niekorzystnej sytuacji ekonomicznej dla samej organizacji. Organizacja w zakresie pozyskiwania informacji odnośnie zawartych charakterystyk może skorzystać z własnej identyfikacji przeprowadzonej wspólnie z klientem lub zlecić to firmie zewnętrznej.
Szkolenie pod tytułem „Zarządzanie charakterystykami specjalnymi” wskazuje na obszary systemowe jak i procesowe pod kątem pozyskiwania wymagań, z których to mogą zostać wytypowane charakterystyki specjalne. Przegląd normy ISO 9001:2015, standardu IATF 16949:2016, jak i podręczników referencyjnych takich jak APQP (Zaawansowane planowanie jakości wyrobów) czy VDA MLA (Zapewnienie poziomów dojrzałości nowych części), pomoże uczestnikowi szkolenia w zrozumieniu, że nie tylko rysunek techniczny od klienta zawiera wymagania w zakresie charakterystyk specjalnych.
W podręczniku VDA dotyczącym zarządzania charakterystykami specjalnymi są określone filtry dla poszczególnych etapów procesu, w których zostały opisane sposoby postępowania z charakterystykami. Dowód na spełnienie określonych wymagań klienta został opisany również w podręczniku VDA 2 – zapewnienie jakości dostaw, jak i w podręczniku PPAP, służącym do zatwierdzania wyrobów do produkcji seryjnej. Podczas szkolenia uczestnik pozna również wybrane specyficzne wymagania w zakresie charakterystyk specjalnych pochodzących od takich producentów samochodów jak VW, Ford, BMW czy Daimler.
