Polscy pracodawcy coraz częściej uświadamiają sobie konieczność zadbania o zdrowie pracowników. Najczęściej jednak skupiają się na aspektach dotyczących zdrowia fizycznego, pomijając potrzeby psychiczne pracowników. Tymczasem to właśnie problemy dotyczące psychiki coraz częściej stają się przyczyną zwolnień lekarskich. Dlaczego zbyt mało skupiamy się na problemach psychicznych, co ma największy wpływ na zdrowie psychiczne pracowników i jakie działania pracodawcy mogą przyczynić się do jego poprawy? Jakie działania ułatwią dbanie o komfort psychiczny pracowników?
Dlaczego zdrowie psychiczne pracowników jest zagrożone?
Zgodnie ze statystykami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za 2021 rok, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania były odpowiedzialne za 10,5% nieobecności w pracy (w kontekście liczby dni absencji chorobowej). Z powodu tych zaburzeń, polscy pracownicy spędzili na zwolnieniu lekarskim łącznie 25,2 mln dni. To niewiele mniej, niż w 2020 roku, gdzie było to 10,8%. Spadek ten nie oznacza jednak, że problem znika. Na pogarszanie się samopoczucia pracowników ma bowiem wpływ wiele czynników związanych z pracą zawodową oraz życiem prywatnym.
Dlaczego rzadziej reagujemy z powodu problemów psychicznych i jak się one objawiają?
Na ogólny dobrostan składa się zarówno zdrowie fizyczne jak i psychiczne. Niestety stan psychiczny jest często pomijany, a w pierwszej kolejności wszystkie zasoby poświęcamy zdrowiu fizycznemu. Z różnych powodów ujmujemy znaczeniu zdrowia psychicznego w kontekście stanu naszego zdrowia. Obniżony nastrój, apatię, smutek, przewlekłe zmęczenie, drażliwość, ciągłe poirytowanie czy lęk traktujemy jako coś błahego i oczywistego. Coś, co jest nieodzowną częścią naszego życia i jest w nie naturalnie wpisane. Jednak interpretując samą definicję zdrowia widzimy, że definitywnie przytoczone stany nie są synonimem dobrostanu psychicznego i powinny dla nas stanowić sygnały alarmujące, szczególnie gdy obserwujemy przewlekłość ich trwania.
Co powinno zatem nas zaalarmować i skłonić do poszukania pomocy u specjalisty zdrowia psychicznego? Z pewnością jest to stan, w którym odczuwamy długotrwałe przygnębienie. Jeżeli zauważamy u siebie przewlekłą chandrę i rozdrażnienie, pogorszenie jakości relacji zarówno z najbliższymi jak i współpracownikami, obniżoną efektywność w pracy zawodowej oraz obniżenie zaangażowania w wykonywane obowiązki pracownicze podejmujmy działania zaradcze. Warto również uświadamiać osoby z naszego otoczenia, o tym jak istotna jest dbałość o stan emocjonalny. Gdy zauważymy u koleżanki czy kolegi w pracy zmianę w zachowaniu i obniżony nastrój, zachęćmy do skorzystania z pomocy.
Czynniki wpływające na zdrowie psychiczne – nie tylko związane z pracą zawodową
Na dobrostan psychiczny pracowników ma wpływ przede wszystkim stres w miejscu pracy. Wiele osób odczuwa stres podczas pełnienia obowiązków zawodowych nawet kilka razy w ciągu dnia. To alarmujące statystyki. Przewlekły stres wpływa na pojawianie się zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, nerwica czy zaburzenia lękowe. Jest też w większości odpowiedzialny za rosnący problem z wypaleniem zawodowym. Na nasze samopoczucie wpływają także napięte relacje ze współpracownikami oraz nadmiar obowiązków służbowych.
Co jeszcze może stać się przyczyną zaburzeń psychicznych u zatrudnionych? Kondycja psychiczna pracowników cierpi nie tylko przez czynniki związane z pracą. Duży wpływ na stan zdrowia psychicznego mają czynniki zewnętrzne, np. pandemia COVID-19, z którą zmagamy się od 2020 roku. Na pogarszanie się stanu psychiki wpływa także sytuacja geopolityczna i doniesienia medialne na temat wojny w Ukrainie, które płyną do nas każdego dnia. Kolejnym stresorem jest sytuacja w kraju – rosnące koszty życia, wzrost inflacji, a także możliwość utraty pracy.
Zwolnienia lekarskie z powodu zaburzeń psychicznych – coraz większy problem?
Zgodnie ze statystykami ZUS, w porównaniu z rokiem 2019, kiedy nie było dodatkowego stresora w postaci pandemii, w 2020 roku z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania „nastąpił wzrost liczby wystawionych zaświadczeń o 25,3% oraz liczby dni absencji chorobowej o 36,9%”. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Warszawie „istniejące dane i prognozy na temat zdrowia psychicznego pokazują, że zaburzenia psychiczne są poważnym i narastającym problemem na całym świecie”. Niedawne badania pokazują również, że coraz więcej pracowników odczuwa objawy wypalenia zawodowego.
Jakie działania warto podjąć w środowisku pracy, by chronić zdrowie psychiczne pracownika?
Temat zdrowia psychicznego zatrudnionych zaczyna interesować polskich pracodawców od niedawna. Stopniowo stają się coraz bardziej świadomi zagrożeń i poszukują rozwiązań mających wspierać zdrowie psychiczne zespołu i zwiększać odporność psychiki pracowników. Z tego powodu sięgają po szkolenia, warsztaty oraz konsultacje psychologiczne.
Eventy i szkolenia w zakresie zdrowia – dzień zdrowia psychicznego w miejscu pracy
W firmie przydatne są rozwiązania, dzięki którym zwiększa się świadomość na temat wpływu stanu zdrowia psychicznego na każdą sferę życia pracowników. Podczas eventów przeprowadzanych w czasie pracy warto uświadamiać, że jakość zdrowia psychicznego działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego.
Nasze otoczenie wpływa na nasz nastrój, ale później to nasze usposobienie i podejście będzie decydować o relacjach z innymi czy stosunkiem do pracy zawodowej. Podczas eventów można poruszyć temat zagrożeń zdrowia psychicznego, wynikających z czynników związanych z pracą (np. wynikających z pracy zdalnej) oraz czynników zewnętrznych. Z pomocą szkoleń i warsztatów można poza tym pokazać pracownikom, w jaki sposób zadbać o profilaktykę zdrowia psychicznego.
Ważne, aby przypominać, że w przypadku problemów zdrowia psychicznego, tak samo jak problemów ze zdrowiem fizycznym, liczy się czas reakcji. Nie warto natomiast czekać z udaniem się po fachową pomoc do momentu, aż zdrowie psychiczne będzie już ekstremalnie nadwyrężone. Powinno się natomiast reagować od razu, gdy organizm daje nam pierwsze symptomy w postaci utrwalonego, pogorszonego samopoczucia.
Wsparcie psychologiczne pracowników pomoże zadbać o kondycję psychiczną zespołu
Coraz częściej to właśnie dzięki działaniom pracodawcy pracownicy mają możliwość skonsultowania się z psychologiem. EAP (ang. Employee Assistance Program) czyli Program Wsparcia Pracowników jest zwykle pierwszym przystankiem dla pracownika, od którego zaczyna on poszukiwać fachowej pomocy w rozwiązywaniu swoich problemów w życiu codziennym. Wśród zalet konsultacji psychologicznych dla pracowników warto wymienić m.in.:
- łatwą dostępność (konsultacje ze specjalistą odbywają się np. telefonicznie lub online),
- natychmiastową pomoc,
- brak konieczności oczekiwania na wizytę u specjalisty zdrowia psychicznego.
Zastanawiasz się nad wprowadzeniem działań prozdrowotnych i konsultacji z psychologiem dla pracowników? Przeczytaj nasz artykuł pt. „Case study: Skuteczna pomoc psychologiczna dla pracowników” i sprawdź, jak takie rozwiązania mogą pomóc pracownikom.
Dobra kondycja psychiczna wpływa na ogólny stan zdrowia, umiejętność radzenia sobie z trudnościami i problemami, a także efektywność w wykonywaniu obowiązków zawodowych i wydajność pracowników. Dlatego wiedza na temat tego, jak rozpoznawać problemy natury psychicznej i zapobiegać ich występowaniu jest tak istotna. Jeżeli chcesz sprawdzić, czy takie rozwiązania mogłyby sprawdzić się w Twojej firmie i pomóc Ci zadbać o zdrowie psychiczne pracowników, skontaktuj się z nami. Podpowiemy, jakie działania edukacyjne warto wprowadzić i jakie efekty inwestycja w zdrowie psychiczne pracowników może przynieść w Twojej firmie.