Przewlekły stres, będący obecnie problemem wielu pracowników, przyczynia się do rozwoju wypalenia zawodowego, depresji i lęków. Według badań z powodu objawów wypalenia zawodowego cierpi aż 65% aktywnych zawodowo Polaków. Efektem są coraz częstsze zwolnienia lekarskie, spadek efektywności pracy, a w konsekwencji straty finansowe dla firmy. Z tego powodu pracodawcy zaczynają zauważać konieczność podjęcia działań eliminujących stres i zagrożenia psychospołeczne. Jakie działania warto zatem podjąć, by zapobiec konsekwencjom takim, jak syndrom wypalenia zawodowego? I jak może pomóc w tym wdrożenie normy ISO 45003:2021?
Syndrom wypalenia zawodowego u pracowników
Wypalenie zawodowe pojawia się, zgodnie z definicją WHO, jako następstwo długotrwałego stresu u pracownika. Jeżeli nie ma on wysokiej odporności psychicznej i nie potrafi umiejętnie radzić sobie ze stresem dotyczącym pracy zawodowej, na efekty nie trzeba długo czekać. W zapobieganiu wypaleniu zawodowemu dużą rolę odgrywają nie tylko indywidualne predyspozycje pracownika, ale także działania pracodawcy i atmosfera panująca w firmie. Chcąc zapobiegać wypaleniu, pracodawca powinien więc podjąć niezbędne kroki zmierzające do zmniejszenia codziennego stresu, budowania odporności psychicznej u pracowników, poprawy komunikacji w zespole oraz wyeliminowania problemów takich jak mobbing i przemoc psychiczna w pracy.
Jak rozpoznać objawy syndromu wypalenia zawodowego?
Objawy wypalenia są uciążliwe nie tylko dla osoby doświadczającej wypalenia zawodowego w swojej pracy. Rzutują bowiem na działanie całej organizacji. Ważne jest zatem, by szybko wychwycić pierwsze symptomy wypalenia i od razu podjąć odpowiednie działania. Jak nie przegapić sygnałów ostrzegawczych i rozpoznać pierwsze objawy wypalenia u pracownika?
Aby móc rozpoznać początki tego syndromu, niezbędna jest wiedza na temat przyczyn wypalenia zawodowego, objawów i skutków, z jakimi mierzy się osoba wypalona zawodowo. W tym przypadku sprawdzą się przede wszystkim narzędzia, takie jak kampanie informacyjne dla pracowników, ale również szkolenia kadry zarządzającej, dzięki którym możliwa będzie identyfikacja przez nich zjawiska wypalenia zawodowego w zespole. Ponadto panująca kultura organizacyjna w firmie, ukierunkowana na partnerstwo i wzajemne zaufanie powoduje, że pracownicy mają poczucie bezpieczeństwa oraz przyzwolenie na ujawnienie swoich problemów, związanych z wypaleniem zawodowym.
Problem wypalenia zawodowego a norma ISO 45003:2021
Najbardziej holistyczne podejście w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu można odnaleźć w suplemencie do normy ISO 45001 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy pod nazwą ISO 45003:2021 – Zdrowie i bezpieczeństwo psychiczne w miejscu pracy,opublikowanym przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną w czerwcu 2021 r. W dokumencie tym można znaleźć kompleksowe informacje o zarządzaniu ryzykiem psychospołecznym oraz promowaniem wellbeingu w zakładach pracy.
Systemowe podejście do budowania zdrowej organizacji powoduje, że zapobiegamy nie tylko wypaleniu zawodowemu, ale również innym ryzykom, na które narażony jest pracownik w środowisku pracy. Profilaktyka wypalenia zawodowego powinna opierać się na wielowymiarowym działaniu ze strony pracodawcy.
Norma ISO 45003:2021 w miejscu pracy – jak i po co ją wdrażać?
Norma ISO 45003:2021 – Zdrowie i bezpieczeństwo psychiczne w miejscu pracy zawiera wszelkie informacje związane z zarządzaniem ryzykiem psychospołecznym oraz promowaniem wellbeingu w firmie. Co ważne, wytyczne w nim zawarte mogą zostać wdrażane w każdej organizacji.
Stres zawodowy związany ze specyfiką warunków pracy
Stres oraz zagrożenia psychospołeczne wynikające ze specyfiki warunków pracy od zawsze były obecne w środowisku pracy. Dlatego opracowanie wytycznych, które będą identyfikować ryzyko psychospołeczne w życiu zawodowym jest krokiem milowym w zarządzaniu zasobami ludzkimi. Inicjowanie i wdrażanie takich procedur pozwoli zwiększać świadomość znaczenia zdrowia psychicznego wśród społeczeństwa. Co więcej, zdrowie psychiczne w kontekście dobrostanu pracownika będzie traktowane na równi ze zdrowiem fizycznym. Praktyka ta, w perspektywie długofalowej zmieni spojrzenie na marginalizowaną dotąd, również przez pracodawców, kondycję zdrowia psychicznego, co z kolei spowoduje mniej zaburzeń psychicznych wśród społeczeństwa. Człowiek spędza w miejscu pracy znaczną część swojego życia, dlatego warunki w niej panujące mają definitywny wpływ na zdrowie psychiczne. Zaniedbania w tym obszarze to z kolei zwiększone ryzyko obniżonego poczucia własnej wartości i nastroju pracownika, wystąpienia wypalenia zawodowego, depresji, lęku i nerwicy.
Dlaczego warto wdrożyć ISO 45003:2021 i jak może to pomóc pracownikom w radzeniu sobie z zespołem wypalenia zawodowego?
Norma ISO 45003:2021 – Zdrowie i bezpieczeństwo psychiczne w miejscu pracy szczegółowo opisuje zagrożenia psychospołeczne znajdujące się w środowisku pracy oraz stanowi kompleksowy zbiór rozwiązań i narzędzi, dzięki którym ryzyka z niej wynikające i problemy zawodowe można identyfikować, minimalizować lub eliminować. Kondycja zdrowotna pracownika, zarówno fizyczna jak i psychiczna, jest bowiem ściśle powiązana z działaniem przedsiębiorstwa. Do elementów, które kształtują ryzyko psychospołeczne zalicza się m.in.:
- charakter pracy, obciążenie obowiązkami zawodowymi, organizacja czasowa pracy,
- aspekt kontroli pracy, warunki środowiskowe miejsca pracy,
- kultura panująca w organizacji,
- jakość relacji międzyludzkich w miejscu pracy,
- indywidualne poczucie roli w organizacji, rozwój zawodowy,
- ukształtowana relacja work-life balance.
Pracodawca, który tworzy bezpieczne i przyjazne zdrowiu warunki pracy, zyskuje nie tylko lojalność pracowników oraz odpowiedzialny wizerunek, ale i efektywnie finansową firmę. Zmniejszeniu ulega fluktuacja, a najbardziej wykwalifikowani specjaliści dążą do zatrudnienia czy pozostania długoterminowo w organizacji. Wykonywanie obowiązków zawodowych przebiega efektywnie i rzadko pojawiają się błędy. Z kolei wysoka absencja w pracy, niska jakość świadczonych usług, toksyczna atmosfera panująca wśród współpracowników, konflikty, mobbing, obniżenie efektywności pracy pracownika, przewlekły stres, depresja, wypalenie zawodowe i wyczerpanie emocjonalne to tylko kilka przykładów czynników, które mogą istnieć i kształtować jakość pracy. Bilans korzyści i strat jest jednoznaczny – tylko zdrowy fizycznie i psychicznie pracownik tworzy zdrową kulturę organizacji.
Jak wdrożyć normę ISO 45003:2021 w zakładzie pracy?
Norma ISO 45003:2021 – Zdrowie i bezpieczeństwo psychiczne w miejscu pracy stanowi uzupełnienie normy ISO 45001-Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy nie bez powodu. Bezpieczeństwo i higiena panująca w pracy silnie oddziałuje na zdrowie zarówno fizyczne jak i psychiczne pracowników. Dlatego też formalne wdrażanie wytycznych normy 45003:2021 musi zostać poprzedzone certyfikatem normy ISO 45001.
Wytyczne zarządzania ryzykiem psychospołecznym wg normy ISO 45003:2021 – Zdrowie i bezpieczeństwo psychiczne w miejscu pracy dotyczą m.in. następujących elementów:
- system zarządzania BHP, politykę BHP,
- przywództwo, zaangażowanie, role organizacyjne,
- cele związane z ryzykiem psychospołecznym, planowanie, działania dotyczące zagrożeń i szans,
- role organizacyjne, obowiązki i uprawnienia, kompetencje niezbędne w zarządzaniu ryzykiem psychospołecznym,
- wsparcie, zasoby, komunikację, kontrolę wdrożonych procesów,
- monitorowanie, pomiar, analiza i ocena wyników, audyt wewnętrzny, działania korygujące i ciągle doskonalenie.
Warto wiedzieć, że norma ISO 45003:2021 – Zdrowie i bezpieczeństwo psychiczne w miejscu pracy stanowi również kompleksowy przewodnik oraz wytyczne, które promują dobre samopoczucie w pracy, z których warto korzystać nawet w sytuacji braku certyfikatu ISO 45001. W budowaniu zdrowej kultury organizacyjnej istotne będą jakiegokolwiek podjęte działania.
Obecnie, żadna ze wspomnianych norm nie jest obligatoryjna, jednak istotność zdrowia i oddziaływania jego kondycji na wszystkie obszary życia człowieka być może w przyszłości wyznaczy obowiązkowość tego trendu wśród pracodawców. Jak podkreśla norma ISO 45001, to organizacja jest odpowiedzialna za zdrowie fizyczne i psychiczne pracownika, więc tylko holistyczne podejście do zarządzania zdrowiem pozwala efektywnie zadbać o dobrostan pracownika. Warto w pierwszym etapie poznać kondycję wewnątrzzakładową firmy np. poprzez organizację badania potrzeb pracowników i analizę zdrowotną. Dzięki takim narzędziom można uzyskać wyczerpujące dane na temat poszczególnych obszarów przedsiębiorstwa, a przez to identyfikować źródła ryzyk psychospołecznych. Raporty z takich przedsięwzięć są fundamentalnym początkiem do budowania strategii zarządzania zdrowiem.
Nagromadzenie stresu związanego z wykonywaną pracą sprawia, że wypalenie zawodowe dotyka pracowników wszystkich zawodów. Warto zatem już dziś wdrożyć działania, które pozwolą zniwelować negatywny wpływ stresu i zagrożeń psychospołecznych a w konsekwencji uniknąć wypalenia zawodowego i problemów z psychiką u pracowników. W usystematyzowaniu działań nakierowanych na zdrowie psychiczne pracowników pomoże z kolei właściwie wprowadzona norma ISO 45003:2021.
Jeżeli problem wypalenia zawodowego występuje w Twojej firmie, lub chcesz zapewnić pracownikom szkolenia dotyczące odporności psychicznej, umiejętności radzenia sobie ze stresem, a także zależy Ci na unormowaniu działań w tym obszarze, skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci w analizie sytuacji w Twojej firmie i wspólnie zastanowimy czy się wprowadzenie normy ISO 45003:2021 to najlepsze rozwiązanie dla Twojej firmy.